Ten regard van de vaert van West-Indyen is de tegenwoordige conditie van Hollant ende
Zeelant ende oock van die van Enckhuysen sulx dat men dese vaert quyt is, dat den Span-
giaert ons die gestadelijck is belettende ende dat men voor oogen siet, dat hij geresolveert
is in zijne wreede proceduren te continueren, sulx dat wij uuyte Westindise Zee moeten
blijven ende alle onse neeringen ende schepen daervan dependerende voor verloren hou
den, off wij moeten met al sulcke macht gaen dat wij hem mogen bejegenen ende zijne
wreede lusten doen vergaenDit en can nyet geschieden deur eenige andere middelen dan
mette gemeene macht van de compangieIn der vougen dat men van nu voortaen geen va
ert op West-Indyen mach rekenen dan bij middel van de compangie ende 'tgene dat men
daerdeur can vercrijgen, dat soude men moeten houden, nyet als hetgeene dat wij nu heb
ben maer als nyeuwe conqueste ofte tenminsten als verloren ende gerecouvreert zijnde en
de over sulx en soude nyet buyten redene zijn dat degeene die 't meeste geit daertoe inne-
leyt, dat die oock 't meeste deel daerinne soude hebben.
Maer dese precise rekeninge om 't gemeenbeste naelatende ende overleggende de voor-
gaende conditie van die van Enckhuysen, soo sal men bevinden dat die ontwijffelyck deur
de verdeelinge van de compangie ende presentatie bij den voorslach henluyden gedaen
merckelick sal sijn verbetert.
Want alles wel rekenende, sal bevonden worden dat die van Enckhuysen geen vierde part
van de geheele soutvaert hebben gehadt, want die van Hoorn ende Amsterdam hebben
oock elx meer vaerts gehadt dan die van Enckhuysen ende degeene die van Medenblyck,
Eedam, uuyte Maze, Zeelant ende Vrieslant hebben gevaren, die souden haer oock
daerinne tesamen overtreffen.
Wel is waer dat bij den voorslach de camere van Noorthollant maer een vierde part in de
soutvaert en wordt gepresenteert, 'twelck voor henluyden een achtste paert soude sijn,
maer dit achtste paert gaende onder de ordre, defensie ende geregeltheyt van de compan
gie sal beter ende proffijtelicker voor henluyden zijn, dan het voorgaende vierde paert, als
men malcanderen uuyten watere was varende. Ende de schepen die sij hiertoe gemaeckt
hebben mitsgadert de neeringe daervan dependerende sullen meer cunnen verdienen op
dit achtste paert dan op het voorgaende vierde paert, ende de schepen zullen in prijse oock
veel meer waerdich zijn dan die tegenwoordich zijn, want sonder dese onvoorsiene Itali-
aense vrachten en soude van dit jaer nyet gevaren hebben ende de compangie en sal niet
mogen nalaten alsulcke schepen te coopen.
De panneluyden moeten oock bekennen dat haere neeringe bedorven is, als men met veel
varens den prijs van 't sout onder de voeten brengt ende dat zij nyet en kunnen verdienen
dan als het sout op een goeden prijs is, sulx dat haere conditie deur de compangie oock sal
worden verbetert, die anders van cleyne verdienste moet blijven, sonder dat zij behouven
te zorgen dat de compangie nyet souts genouch soude halen ofte dat zij 't sout teseer hooch
soude opj agenwant mettet FranseSpaense ende ander sout van de Middellantse Zee en
de van Capo Verde kan daerinne worden voorsien ende soolange daer yet te halen is, soo
en can de compangie de mart van 't sout niet alleen setten, waerop die van Zeelant ende
eenige steden van Hollant die daeraen nyet min en is gelegen nyet naegelaten hebben wel
te letten.
Al waer't dat men geen andere redenen dan dese en examineerde, soo bevint men claer-
lijck dat die van Enckhuysen geen achterdeel en wort aengeboden, maerdat haere conditie
merckelijck zal zijn verbetert. Maer de naevolgende redene stelt buyten twijffel dat die van
Enckhuysen sonderlinge groot voordeel wordt gepresenteert, te weeten:
Dat nae alle apparentie die van Enckhuysen geen hondertduysent guldens in dese compan
gie en sullen furneren ende datte compangie, (soo men verhoopt) hebbende gelijck capita-
el als d'Oostindise compangie, haer sesthiende paert daerinne soude bedragen vierhon-
dertduysent gulden. Zulx dat voor 't eerste in haer stadt van buyten ingebracht ende bij
uuytrustinge ende trafycque verhandelt soude worden de somme van !IIC M daervan de
retouren alle jaere souden incommen 'twelck een groot beneficie sal zijn. Ende indien
61
