2. Het berekenen van interest. Hoeveel interest geeft 88 pond vlaams in één jaar, als het geld uitgezet is tegen de penning 16? De rentevoet 'penning 16' betekent: 16 penningen geven in één jaar 1 penning rente. Dus 16188 Rente 88 x 1 16 5lk pond vlaams. b. Cos, algebra ten tijde van Eversdyck Cossisten berekenden een aanvankelijk onbekend getal, door dit door een letter voor te stellen, waarna, al rekenend met die letter, het getal werd gevonden. De onbekende, la chose inconnue, in het Italiaans cosa, gaf de rekenmethode haar naam. De lettertekens die gebruikt werden, cossische tekens, waren: voor de onbekende een gestyleerde letter x (radix) voor het kwadraat van x een gestyleerde z (census) voor de derde macht van x een gestyleerde c (cubus)20. Men gebruikte plus- en mintekens. Het gelijk-teken was nog niet zo lang geleden door Robert Recorde geïntroduceerd Eversdyck gebruikt '3x 4 gelyck 8' naast '3x 4 8'. Exponenten voor het noteren van machten worden niet gebruikt. Het gebruik van letters beperkte zich tot aanduiding van de onbekende, formules voor de op lossing van een vergelijking kende men dus niet. Men werkte met recepten. Zo ging de oplossing van de vergelijking z 4x 12 als volgt: z 4x 12 het halve x-getal is 2 het kwadraat hiervan is 4 het bekende getal er bijtellen 12 16 de wortel uit deze som is 4 het halve x-getal hierbij 2 de oplossing is 6 De rekenregels zijn zodanig opgesteld, dat alleen positieve oplossingen optre den Ook -2 is een oplossing van bovenstaande vergelij king, maar deze werd niet aanvaard. U kunt in bovenstaand schema overeenkomst met de formule ontdekken, die als p-q-formule wel op de HBS werd gebruikt: als x2 px q o, dan is x - lk p V'A p~ - q. De rekenregels berustten op meetkundige overwegingen, waarbij x de lengte van een Iijnstuk voorstelt en z de oppervlakte van een vierkant met zijde x. De naam 'vierkants-vergelijking' herinnert hier nog aan. c. Decimale breuken De breuken met noemer 10,100, 1000,kunnen als 'komma-breuken' worden geschreven. Het grote voordeel hiervan is, dat er mee gerekend kan worden als of het gehele getallen waren. In Eversdyck's tijd deden deze decimale breuken hun intrede in West-Europa. In 1585 was van Simon Stevin een boekje verschenen, getiteld De Thiende. Hier in zette hij de schrijfwijze van de tiendelige breuken uiteen en toonde aan, dat er 47

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1987 | | pagina 81