De terugkerende schepen waren beladen met de goederen waar het allemaal
om draaide: Aziatische produkten zoals nootmuskaat, peper, kruidnagelen en ka
neel. De veilingen van de Compagnie waar deze produkten verkocht werden,
hebben in de periode van haar bestaan meer dan 2,3 miljard gulden opgebracht84.
De kamer Zeeland heeft een aandeel van een kwart in deze verkopen gehad. Dus
in Zeeland werd tussen 1602 en 1796 voor circa 600.000.000 aan Aziatische
produkten verkocht, gemiddeld dus meer dan 3.000.000 per jaar.
Tabel 5. De uitvoer van edelmetaal naar Azië en de waarde van de in de Republiek
uitbetaalde assignaties, 1602-1795 (in guldens en afgerond op duizendtal
len) 85
periode
uitvoer edelmetaal
assignaties86
totale deviezen
1602-1640
36.253.000
9
9
1640-1780
472.61
58.000
184.346.000
657.014.000
1780-1795
OO
5D
58.000
53.400.000
118.268.000
1640-1796
537.536.000
197.786.000
775.282.000
De 'aandelen
Meer dan eens is de VOC de eerste naamloze vennootschap genoemd. De inge
zetenen van de Republiek stond het vrij bij alle kamers voor willekeurig welk be
drag in te tekenen. Het totaal der inschrijvingen was aanvankelijk 6.424.588,
maar hierin hebben nog diverse mutaties plaats gevonden. Uiteindelijk is door
afrondingen van de inschrijvingen het inschrijfbedrag in 1691 definitief vastge
steld op 6.440.20087. Elke kamer deed de dividenduitkering op basis van het bij
haar ingeschreven bedrag, dus niet op basis van de gebruikelijke verdeling tussen
de kamers. In Zeeland was op 31 augustus 1602 (sluiting inschrijving) voor
1.333.882 ingeschreven, dit werd uiteindelijk 1.275.654. Dit is 20%; in Zee
land is dus voor minder ingetekend dan de 25% waarvoor de kamer in de Com
pagnie participeerde.
83. De Korte, De financiële verantwoording, 42-43.
84. In de periode 1640-1796 hebben de veilingen 2,3 miljard opgebracht. Indien we voor de
periode 1602-1640 het bruto handelswinstpercentage op 300% stellen, dan heeft de VOC in
deze periode voor meer dan 100 miljoen gulden aan goederen verkocht. Met de bruto handels
winst en het bruto handelswinstpercentage wordt bedoeld het verschil tussen de betaalde in
koopsprijs in Azië en de opbrengst in Nederland. De schatting van 300% voor deze periode is
aan de lage kant. In de periode 1640-1650 was het bruto handelswinstpercentage 297%. Zie:
De Korte, De financiële verantwoording, 60 tabel 26.
85. Voor de uitvoer van edelmetaal. Zie: DAS I, 187 tabel 39. Voor de assignaties, zie: Gaas
tra, De geschiedenis van de VOC, 125 tabel 13.
86. Voor het geldverkeer van Azië naar de Republiek mochten de dienaren uitsluitend gebruik
maken van wissels of assignaties. Het was de dienaren verboden om zelf geld, edelmetaal of
diamanten mee te nemen. Dit geld moest worden gestort bij de kantoren van de Compagnie in
Azië, waarna het bedrag via de kamers in de Republiek werd uitbetaald.
87. Van Dam, Beschrijvinge, RGP Grote serie 63, 140-142.
73
