Bestuur en Beheer - De kamer Zeeland
De kamers kunnen worden gezien als de uitvoerders van de besluiten van de
Heren XVII. Alle opgedragen taken, zoals de equipage van de schepen, versche
ping van geld en goederen naar Azië en de veilingen van de retourgoederen, wer
den volgens de in het octrooi vastgestelde verdeelsleutel over de kamers verdeeld.
De Heren XVII zagen toe op de handhaving van de vaste verdeling over de ka
mers van de verschillende uitgaven en inkomsten van het bedrijf. Na het sluiten
der boeken van de kamers vond de 'Liquidatie en egalisatie' plaats. Tijdens de
vergadering van de Zeventien werd behandeld: de hoeveelheid lasten (een last is
circa twee ton) van de liquidatie 'op het stuk van aantimmering' (nieuwbouw der
schepen) en de liquidatie 'op het stuk van equipage' (uitrusting der schepen).
Ook de bedragen van de liquidatie van de retouren. de verdeling van de geldzen
dingen naar Azië en de verdeling van de te betalen wissels uit Azië werden be
handeld. Na deze liquidatie werd bepaald hoeveel de kamers elkaar onderling
verschuldigd waren en vond de egalisatie tussen de kamers plaats. De egalisatie
'op het stuk van de aantimmering' en 'op het stuk van de equipage' bepaalde dan
hoeveel schepen een kamer mocht bouwen, respectievelijk uitrusten. Deze egali
saties werden dan ook in lasten uitgedrukt en niet zoals De Korte stelt in geld.
De overige egalisaties werden wel uitgedrukt in een bedrag20
De boekhouding van de kamers moest worden opgemaakt in guldens, Zeeland
daarentegen mocht hierop een uitzondering maken en de boekhouding in ponden
Vlaams uitdrukken (1 pond is 6 gulden). Alleen bij de rekeningen die naar an
dere kamers gezonden werden moesten de totaalbedragen behalve in ponden ook
in guldens weergegeven worden21. Om verwarring te voorkomen zullen in dit ar
tikel alle bedragen in guldens worden uitgedrukt.
Centraal in het bestuur en het beheer van de VOC waren de bewindhebbers.
Zij bepaalden het beleid van de Compagnie en stonden in de Republiek ook aan
het hoofd van de uitvoering van dit beleid. In de plaatselijke bewindhebberscol
leges werden de agendapunten van de vergadering van de Heren XVII besproken
en de afgevaardigden kregen opdrachten en stemadviezen mee22. Zowel in Am
sterdam als in Zeeland kwamen de bewindhebbers twee tot drie keer per week
bijeen; indien noodzakelijk werden echter ook extra vergaderingen ingelast. Ook
de zondag werd hierbij niet overgeslagen23.
De twaalf bewindhebbers van de kamer Zeeland hadden de door hen uit te
voeren taken verdeeld over een aantal commissies. Daarmee werd een gewoonte
voortgezet die al bij de voorcompagnieën gangbaar was geweest. Aanvankelijk
werden er, zoals vóór 1602 gebruikelijk was, ad hoe commissies samengesteld
om de verschillende werkzaamheden uit te voeren: het equiperen van de schepen,
het aannemen van het volk, de inkoop van levensmiddelen en de administratie.
Een 'klein college' was aangesteld als dagelijks bestuur. Door deze verdeling
kon men zich tijdens de plenaire bewindhebbersvergaderingen concentreren op
de hoofdzaken en besluiten nemen waarvoor in de commissie reeds de voorberei
ding had plaatsgevonden.
20. RAZ, M-P-TvP, inv. 69, Liquidatie op het stuk van de equipage (1746) en De Korte, De
financiële verantwoording, 24.
21. Van Dam, Beschryvinge, RGP Grote serie 63,232.
22. Gaastra, De Geschiedenis van de VOC, 144.
23. DAS I, 19.
54
