Algemene geschiedenis der Nederlanden (1980-1982).
Het is uiteraard mogelijk, dal enige namen niet zijn genoemd. Hel onderzoek
draagt voor wat dit betreft een voorlopig karakter. Toch hoopt de schrijver enige
steun te hebben gegeven voor eventueel verder onderzoek, hetzij ter plaatse, het
zij in een andere stad of regio.
Van de overige medische medewerkers hier ter stede, naast medici en chirur
gijns, zijn de vroedvrouwen reeds in een publicatie opgenomen4. De apothekers
vonden hun relaas in een kortgeleden verschenen samenvatting5.
I. DE MIDDELEEUWEN
Dit overzicht begint in de late middeleeuwen. Zierikzee lag toen gunstig voor de
zeevaart, met ruime verbindingen te water naar Antwerpen en Holland. Voorts
waren via de Oosterschelde Engeland en ook de kusten van Frankrijk en de Oost
zeelanden bereikbaar. Ze verkreeg haar stadsrechten in het begin van de der
tiende eeuw, vermoedelijk kort nadat ook aan Middelburg stadsrechten waren
toegekend6. Het was toen een roerige tijd met veel strijd en wedijver7. Van evi
dente betekenis is in die tijd geweest de ook elders bestaande wederzijdse ver
strengeling van geestelijke en wereldlijke belangen bij stadsbestuur en clerus.
De St-Lievensmonsterkerk met haar priesters en college van kanunniken had
vanzelfsprekend een overwegende invloed op het dagelijks leven van de gehele
stadsbevolking. Bovendien zijn de sedert de dertiende eeuw hier gevestigde be
delordekloosters - die der predikheren of Dominicanen, en die der minderbroe
ders of Franciscanen -evenals in andere steden, hier mede bij wereldlijke zaken
betrokken door het vidimeren van belangrijke oorkonden8. Het predikherenkloos-
ter stelde bovendien haar refter ter beschikking van het stadsbestuur voor grotere
bijeenkomsten, zoals die bij de beëdiging van grafelijke ambtenaren, bijvoor
beeld de baljuw. Soms werden ook vooraanstaande weldoeners in de klooster
kerk der Dominicanen begraven, hetgeen nog tot in de zestiende eeuw is
gebeurd'.
Aannemelijk lijkt, dat in deze begintijd enigermate medisch opgeleide monni
ken of priester-chirurgijns wel eens therapeutische adviezen kunnen hebben ge-
4. Van Hoom, 'Verloskunde'.
5. Van Hoom, 'Vijf eeuwen pharmacie'. Zie ook RAZ, Archief weeskamer Zierikzee, inv.
nr.733, en SAZ, Inventaris schepenbrieven.
6. Westendorp Boerma, Van Swigchem, Zierikzee, 12; J.G. Kruisheer, 'Het ontstaan van de
oudste Zeeuwse stadsrechtoorkonden', in; Adfontes. Opstellen aangeboden aan prof. dr C. van
de Kieft ter gelegenheid van zijn afscheid als hoogleraar in de middeleeuwse geschiedenis aan
de Universiteit van Amsterdam, Amsterdam 1984.
7. Vgl. in dit verband: Westendorp Boerma, Van Swigchem, Zierikzee', J. de Rek, Van Hune
bed tot Hanzestad, Baam, z.j. (6e druk), 234-251; S.F. Kuipers, 'Van Molenwater via Schuitha
ven naar Houwer. Een stukje stadsplanologie van Zierikzee in vroeger eeuwen', Kroniek van
het land van de zeemeermin, 11 (1986), 35-58.
8. RA. Henderikx, De oudste bedelordekloosters in het graafschap Holland en Zeeland. Het
ontstaan van bedelordekloosters te Dordrecht, Middelburg, Zierikzee en Haarlem, alsmede
enige aspecten van de plaats van deze kloosters in het stedelijke leven en daarbuiten gedurende
de middeleeuwen. Hollandse Studiën 10, Dordrecht, 1977, 161-163, 174-175.
9. Van Hoom, Levinus Lemnius, 81232-233.
46
