theline Heyn van Battelen nu woont en een huis op heeft staande, meester Ye
Heynen sone oost af, die vroone zuid af, Mareken Pieter Domysson west af en
die strate noord af'. En op 8 december 1446 draagt 'meester Jan Lauwerisz., die
surgiin', op aan 'Sinter Nicclausgilde 23 grooten rente 's jaars in hofsteden als de
twee schepenbrieven inhouden daar deze brief mee doorstoken is' (schepenbrie
ven van 6 april 1435, 3 en 10 november 1442).
Chiru rg ijnsg ilde
Voor deze tijd is van betekenis het in het Zierikzeese stadsarchief bewaarde do
cument van 18 maart 1425, dat de steun belooft van veertig gilden aan het stads
bestuur in de onenigheid van Zierikzee met graaf Jan van Beieren na conflicten
met de stad Dordrecht20. Het zegel van het St. Cosmas- en Damianusgilde, dat
oorspronkelijk het charter mede bekrachtigde, is helaas met twee andere verloren
gegaan. We mogen wel aannemen op grond van dit charter, dat het chirurgijns-
gilde in Zierikzee in het begin van de vijftiende eeuw of iets vroeger is opgericht.
Grafelijk chirurgijn
Aannemelijk lijkt nog een zekere verwantschap van Jan Lauwerijsz. met 'mees
ter Anthonis Lauwerijsz.' uit Scherpenisse, die op 20 augustus 1440 vanwege het
Hof van Holland, Zeeland en West-Friesland tot chirurgijn in Zeeland wordt aan
gesteld. Hij werd op 19 maart 1438 voorafgegaan door Heynryck Bolle, en op 19
april 1439 door meester Pieter Spangaert en Reymer Evertsz. Op 12 maart 1432
benoemt Philips van Bourgondië als chirurgijn te zijnen dienste Henrich Witte
Ellensz., en op 27 februari 1434 voor zijn leven lang tot gezworen chirurgijn in
Holland en Zeeland mr Jan Laurensz. uit Duiveland, hem alle bescherming belo
vend die hij bij de uitoefening van zijn ambt nodig mocht hebben. Op 9 februari
1441 komt in dezelfde functie Hayman Adriaensz. Deze waren allen grafelijke
chirurgijns21, een titel, die we ook later, nadat het grafelijke bestuur al lang tot
het verleden behoorde, nog zullen ontmoeten. Vermoedelijk was één van hen
werkzaam in het gebied Beoosten Schelde (Schouwen-Duiveland en Tholen), de
andere in Bewesten Schelde (de Bevelanden en Walcheren). Zij kregen als taak
de met het grafelijk bestuur verband houdende medische werkzaamheden te ver
richten, zoals het beoordelen van verwondingen door gewapende onenigheden,
van letsels door de gerechtelijke tortuur en het verrichten van doodschouw. Wij
weten niet waar zij hebben gewoond - vermoedelijk toch wel in Zierikzee en
20. Westendorp Boerma, Van Swigchem, Zierikzee32; SAZ, Archief ambachtsgilden, inv.
nr. 268.
21. Lombarts e.a., Memorialen, 128 nr.27, 260 nr.361, 305 nr.492. Illustrerend voor het ge
ringe aanbod van bekwame chirurgijns kort tevoren is, dat hertog Philips van Bourgondië op 27
februari 1433 aan mr Jan Laurensz. van Duvelant commissie geeft als gezworen chirurgijn in
Holland en Zeeland. RAZ, J.P. van Visvliet, Inventaris van het Oud Archief der provincie Zee
landdeel 2, Chron. tafel van de charters en oorkonden der grafelijke regering 1119-1574, 2e
afl., nrs. 1178-2264, Middelburg 1877, 169, inv. nr. 1238. Ook vindt men hierover nog gege
vens in: A.S. de Blécourt, E.M. Meijers, Memorialen van het Hof (en Raadvan Holland, Zee
land en West-Friesland van den secretaris Jan Rosa, I. II. III. Haarlem 1929, 61 nr. 129, 89 nr.
181.
49
