ZIERIKZEESE MEDICI VANAF DE VEERTIENDE EEUW TOT
CIRCA 1600
C.M. van Hoorn
INLEIDING
In een stadsgeschiedenis hebben zowel de lotgevallen van haar bevolking als de
opeenvolging van haar bestuurders, alsook de wisselwerking met de naaste om
geving, naburige steden en gewestelijke of landelijke bestuursinstanties, hun be
tekenis, naast de invloed van locale, landelijke of internationale ontwikkelingen.
De historische ontplooiing van de uitoefening van de geneeskunde kan hierbij
als een medebepalende factor worden nagegaan. Het hier volgend verslag be
doelt, in dit kader gezien, een overzicht te geven van een lange reeks medici en
chirurgijns, die in de loop van ruim vijf eeuwen in Zierikzee practiseerden, voor
zover ze tot onze kennis zijn gekomen. Hierbij is getracht ook althans iets van de
maatschappelijke en geestelijke invloeden in de tijd waarin ze leefden aan te dui
den, en iets mede te delen over enige ziekten, die destijds de stadsbevolking be
dreigden.
Als bronnen voor dit onderzoek hebben gediend de stedelijke poorterboeken
(1302-1810), de schepenbrieven (1300-1810), de kerkelijke registers, de raadsre-
solutiesregisters vanaf 1568, rekeningen godshuizen, stadsrekeningen, de archie
ven van het chirurgijnsgilde, enkele delen uit het archief van de Hervormde ge
meente te Zierikzee, alle aanwezig in het streekarchief voor Schouwen-
Duiveland en Sint-Philipsland te Zierikzee (SAZ); voorts de notariële en rechter
lijke archieven en het archief van de weeskamer te Zierikzee, die zich bevinden
in het rijksarchief in Zeeland te Middelburg (RAZ)1. Daarnaast gaven waarde
volle informatie enkele charters van de Zeeuwse rekenkamer, de memorialen van
het Hof van Holland, Zeeland en West-Friesland, en de verzameling aantekenin
gen van de Zierikzeese oud-archivaris RD. de Vos2. Diens standaardwerk De
Vroedschap van Zierikzee (1931, herdrukt in 1982) leverde vele onvervangbare
gegevens. Bijna vanzelfsprekend bleken ook de standaardwerken van prof. dr
G.A. Lindeboom, A Classified Bibliography (1975), en Dutch Medical Biogra
phy (1984) onmisbaar, naast het recente werk van prof. dr D. du Moulin: A his
tory of surgery with emphasis on the Netherlands (1988). Tenslotte werd soms
aanvullende informatie geput uit de oudere biographische verzamelingen van De
Ia Rue (1734), Fokker en De Man (1901), en Nagtglas (1890, 1893)3. Ook de
alba studiosorum van de universiteiten van Leuven, Leiden, Utrecht, Harderwijk
en Groningen werden geraadpleegd. Achtergrondinformatie gaf nog de nieuwe
1De doop-, trouw- en begraafboeken van Zierikzee in het rijksarchief te Middelburg (RAZ)
gingen in mei 1940 bij het bombardement van Middelburg bijna alle verloren. Het streekarchief
te Zierikzee (SAZ) beschikt echter over klappers, destijds vervaardigd door de oud-archivaris
RD. de Vos. De rechterlijke en notariële archieven zijn geinventariseerd. L.W.A.M. Lasonder,
De archieven van de rechtbanken, weeskamers en notarissen. De Zeeuwsche eilanden 1456-
1811 (1852), 's Gravenhage, 1914. D.A. Felix, Rechterlijke en notariële archieven (1796)1811-
1838(1842), 's Gravenhage 1931
2. Een deel hiervan is in het SAZ, het merendeel in het RAZ.
3. De la Rue, Geletterd ZeelandNagtglas, LevensberichtenA.A. Fokker, J.C. de Man, Le
vensberichten van Zeeuwsche medici, Middelburg 1901.
45
