ren258. Inhoudelijk kenmerkt het werkje zich als een geschrift uit de kring der Na
dere Reformatie. Dit komt onder meer tot uiting in het sterke accent op de prak
tijk der godzaligheid en ook in het antipapistisch denken.
Via P. de la Rue was dit boekje in handen gekomen van P. Boddaert, die het op
zijn beurt doorgaf aan Jacobus Willemsen, met de suggestie tot een nieuwe uit
gave te komen. Willemsen is hier positief op ingegaan. De door hem verzorgde
tweede druk is omvangrijker dan de oorspronkelijke.Niet alleen omdat een lange
verhandeling over Jozef en Maria voorafging, maar ook omdat vele 'aantekenin
gen' waren toegevoegd door Willemsen. De reden waarom zoveel citaten van an
dere auteurs door Willemsen werden opgenomen is blijkens de voorrede vooral
hierin gelegen, dat hij wilde aantonen dat De Swaefs gedachten door meerdere
gezaghebbende personen werden onderschreven.
In hoofdstuk 4 is er reeds op gewezen, dat de auteurs die Willemsen citeerde
behoorden tot uiteenlopende richtingen.
In 1752 verscheen andermaal een boek door toedoen van Jacobus Willemsen, te
weten het werk van Petrus Immens: De godvruchtige avondmaalganger259.
Jacoba Petronella Winckelman had in haar jonge jaren vele malen onder het
gehoor gezeten van ds Petrus Immens (1664-1720), met name tijdens de bijzon
dere oefeninge 's maandags voor het avondmaal260. De woorden van Immens
waren door haar met 'eene weergaloze vaardigheid opgetekend'. De opgetekende
verhandelingen bleven lange tijd bewaard, doch na ruim dertig jaar na de dood
van Immens achtte men de tijd gekomen alsnog zijn werk uit te geven. Aan de
eigenlijke inhoud, die uit veertien verhandelingen bestaat, gaat een lange voor
rede van Jacobus Willemsen vooraf. In het slot van het klinkdicht van Helena
Buyts komt tot uiting dat de uitgave aan drie personen te danken is:
Dank Immens, Middelburg die 't sierlijk heeft geleerd;
Prijs Winckelman, die 't nu, ten nutt' der kerk, vereerd;
Roem Willemsen, wiens brein ons 't voorwerk gul wou geven.
De uitgave van Immens' werk heeft een enorme aftrek gevonden261. Een groot
aantal herdrukken verscheen in de loop der jaren. Jacobus Willemsen heeft zelf
in 1776 de achtste druk nog zien verschijnen. Vele zouden nog volgen, zowel in
de 19e als in de 20e eeuw. In 1802 verscheen te New York zelfs een Engelse
vertaling: The pious communicant.
Een derde geschrift dat op initiatief van Willemsen werd uitgegeven is een Ver
zameling van uitgeleezene leerredenen van zijn overleden vriend Izaak Schorer.
Willemsen liet aan de preken van zijn 'dierbare Jonathan' een voorrede vooraf-
258. BLGNP, dl 2, 416.
259. Deze titel is waarschijnlijk bedacht door Willemsen of door de uitgever.
260. Dit gebruik is later voortgezet door Voget en na hem door Jacobus Willemsen. Zij vor
men daarin een zekere (Coccejaanse) traditie. Het feit dat door P. Immens op de Illustre School,
'Samenstel van Godgeleerdheid' van S. van Til. werd gebruikt, duidt eveneens op affiniteit met
de Coccejaanse richting.
261. In 1912 verscheen te Sneek de 15e druk, terwijl daarna ook diverse ongenummerde
drukken zijn verschenen.
95
