VI. BETEKENIS EN INVLOED
Over de betekenis en invloed die Jacobus Willemsen heeft gehad, kunnen we
kort zijn. Bewust heeft hij aan het begin van zijn loopbaan het predikambt verko
zen boven een academische functie. Dat hij later toch nog - zij het op beperkte
schaal - als hoogleraar mocht bezig zijn, heeft hij niet kunnen voorzien. Primair
wilde hij verkondiger van het Evangelie zijn. Dat is hij dan ook geweest, zelfs
meer dan 50 jaar lang. Een halve eeuw heeft hij mede het kerkelijk leven bepaald
van de gemeente Middelburg. Zelf maakt hij er melding van. dat hij catechetisch
onderwijs heeft gegeven aan leden tot in het derde geslacht. Als prediker genoot
hij een ongekende populariteit en achting. Daar kwam bij dat hij Zeeuw was
onder de Zeeuwen. Nagtglas vermeldt dat de gravure van het portret van Willem
sen zelfs in de 19e eeuw nog in vele burgerwoningen te vinden was284. Op de
vraag naar de betekenis van Willemsen dient daarom allereerst te worden geant
woord: hij was Verbi Divini Minister, dienaar van het Goddelijke Woord.
Aan de ene kant is dit van grote betekenis, aan de andere kant van zeer be
perkte betekenis, beperkt in tweeërlei zin. In de eerste plaats: Willemsen is steeds
te Middelburg gebleven, voor Amsterdam werd bedankt, hetgeen betekent dat hij
landelijk niet echt naam heeft gemaakt. In de tweede plaats is zijn betekenis be
perkt gebleven, omdat hij zelf toch maar weinig heeft gepubliceerd. De geschrif
ten die hij heeft nagelaten zijn vrijwel zonder uitzondering gelegenheidsgeschrif
ten. Ook zijn er geen preken van zijn hand verschenen. Opmerkelijk is, dat juist
het werk dat hij van anderen uitgaf, een veel verdere uitstraling heeft gekregen.
Vooral het werk van Petrus Immens heeft grote opgang gemaakt. Zijn arbeid als
hoogleraar is in nog sterkere zin zeer bescheiden geweest. Allereerst dient te
worden bedacht dat de studenten niet een volledige opleiding te Middelburg ont
vingen. Daar komt bij dat het aantal studenten heel gering was. Dat Willemsen,
tot de vorming van een aantal studenten een belangrijke bijdrage heeft mogen le
veren, is buiten twijfel.
Bij Nagtglas vinden we de volgende beoordeling van Willemsen.
Als geleerde heeft Willemsen eigenlijk niet beantwoord aan de groote verwachtin
gen zijner jeugd, en is op het veld der wetenschap een middelmatig man gebleven.
Over zijn populariteit zegt hij:
Deze merkwaardige populariteit en verbazende invloed schijnt te verklaren, door
dat deze vrome en zachtaardige kerkleraar volkomen paste in de lijst van zijnen in
vele opzichten zoetsappigen en weeken tijd285.
Over dit oordeel zouden we het volgende willen opmerken.
Ten dele is het juist, met name als hoogleraar is de rol van Willemsen zeer be
scheiden gebleven. Hierbij moet worden gezegd, dat de mogelijkheden om wer
kelijk naam te maken, vanuit Zeeland niet groot waren. Te weinig komt echter in
het oordeel van Nagtglas tot uiting, dat Willemsen als predikant een rijk begaafd
284. Nagtglas, Levensberichten, dl 2. 956.
285. Nagtglas, Levensberichten, dl 2, 957.
107
