Zuidelijke Nederlanden werden veel van dit soort huizen gebouwd; een fraai
voorbeeld te Middelburg was het huis In de Steenrotse. Bij de houten gevels imi
teerde men soms weer dit nieuwe type door het houtskelet in zandsteenkleur te
schilderen. Zo was er een voortdurende wisselwerking.
De geschiedenis van huis en gevel St Pieter; gegevens over indeling en construc
tie.
De naam St Pieter is niet schriftelijk overgeleverd maar we mogen op grond van
het beeld in de gevel als vaststaand aannemen dat het huis naar de apostel Petrus,
St Pieter is genoemd. Door het verbranden van het Middelburgse stadsarchief in
1940 is de geschiedenis van het huis slechts moeizaam te reconstrueren. De eerst
bekende vermelding is in het kohier van de honderdste penning uit 1576. We le
ren er slechts uit dat het huis werd gehuurd door een Adriaen Jacobsz9. Het
daarop volgende gegeven verschaffen de in het Rijksarchief bewaard gebleven
kohieren van het schoorsteengeld uit 1602 en 1606. Bewoner/eigenaar is nu
Guiljam Lei iers en als naam wordt opgegeven De Vijf Roemers10. Volgens Unger
werd de naam in 1676 gewijzigd in Het Wapen van Leijden". In de tweede helft
van de 18e eeuw blijkt een timmerman Pieter Adriaansen eigenaar te zijn12. Hij
verkocht het huis in 1794 voor 520. In 1805 werd het voor 70 bij decreet ver
kocht. Daarna kwam het pand in bezit van L.W. Agelink die het gebruikte als
winkel voor ijzerwaren. Vervolgens kwam het huis in bezit van de wed. Van
Benthem Jutting-van den Broecke, die de gevel in 1888 afstond aan het Genoot
schap.
Voor gegevens over de vroegere indeling beschikken we over summiere aan
wijzingen, een tekening van de gevel uit 1816 en een schets in het archief van de
rijksbouwmeester. Op grond van deze gegevens is een tamelijk betrouwbare re
constructie mogelijk. Het huis bestond uit een voor- en achterhuis en was waar
schijnlijk zes traveeën diep. Het had een parterre, verdieping, en zolderverdie
ping. De tekening uit 1816 bevat aanwijzingen voor een entresol in het
achterhuis, een tussenverdieping boven een kelderkeuken. Naast de geheel links
zichtbare spiltrap is een latere trap naar het niveau van de tussenverdieping aan
wezig en onder de overloop zien we twee kleine ramen van de kelderkeuken. De
zeer hoge parterre liet een dergelijke deling ook gemakkelijk toe13.
De raampartijen waren, blijkens de sporen in het skelet van de gevel, inge
deeld in terugliggende onderramen met luiken aan de buitenzijde en meer naar
buiten geplaatste bovenramen zonder luiken. Niet geheel verklaarbaar zijn spo-
9. Kohier van de honderdste penning op huizen en erven te Middelburg van 1576 in: Verslag van
burgemeester en wethouders van Middelburg aan de Gemeenteraad 1902, 9-60 en 1903, 8-93. Ver
slag 1902, 28. Het betreffende huis volgt op de huizen De Witte Voet en Het Wapen van Portugael
die zich aan de noordzijde van het huis St Pieter bevonden. Een probleem bij het hanteren van de ge
gevens van dit kohier is, dat de taxateurs niet de gehele straatwand afhandelden maar telkens oversta
ken.
10. RAZ, Archief Rekenkamer van Zeeland inv. nr B 4727 a en b.
11. Unger, Monumenten, 113.
12. Hij kocht het 10 januari 1758 van een zekere Nevians. G.A. Middelburg, fiches huizen en eige
naars.
13. H.J. Zantkuijl vervaardigde op grond van de schets van de rijksbouwmeester een reconstructie
tekening die is gereproduceerd in Meischke, Het Nederlandse woonhuis, 114. Met toestemming van
de auteur heb ik deze reconstructie overgenomen, uitgebreid met het gegeven omtrent de entresol in
het achterhuis.
41
