Hij steunde Harvey's inzichten en toonde voluit zijn iatro-chemische visie, die ten dele voortkwam uit de inzichten van Paracelsus en van Helmont. Deze opvat ting gaf een verklaring van de orgaanverschijnselen door de tegengestelde in vloeden van zure en alkalische factoren met begrippen als fermentatie en effer- vescentie. Naast deze opvatting en de iatro-mechanische visie van Descartes kwam vanuit Italië de iatro-fysische school met de invoering van bepaalde meet methoden in de fysiologie. Door de onderlinge bestrijding van deze denkrichtin gen was een zekere remming onvermijdelijk. In de achttiende eeuw zijn ze enigs zins gebundeld, vooral door de invloed van Boerhaave in Leiden. Door hem kreeg Leiden voor de meeste medische studenten de voorkeur als studiestad, zelfs voor de vele aanstaande medici uit geheel West-Europa. Ook de anatoom Albinus en de fysici 's Gravesande en Petrus van Musschen- broek hebben hier hun sporen nagelaten. In de tweede helft van deze eeuw voegde zich daarbij de invloed van Gaubius, die mede voortbouwde op het on derwijs in de chemie van Boerhaave. De uitspraken van deze laatste bleven nog lang gezaghebbend. De rationele denktrant die in de zeventiende eeuw een aanvang had genomen, heeft zich in de achttiende eeuw ten volle ontplooid: de Verlichting, met de na druk op de rede, het beredeneerbare. De wijzigingen in de opvattingen over het verband tussen anatomie, fysiologie en pathologie veroorzaakten ook een andere visie op psychische afwijkingen. De opvattingen bij het stadsbestuur over een doelmatige oplossing van de - de dagelijkse orde verstorende - gedragingen van krankzinnigen, de 'dollen', hebben zich niet eerder dan in het einde van de acht tiende eeuw, en dan nog slechts ten dele, gewijzigd. De voedingsbodem van de veranderingen en van de medische wetenschap in het algemeen, de Nederlandse universiteiten, werden vanzelfsprekend mede beïnvloed vanuit Engeland (Har vey, Newton), Duitsland (Hoffmann, Stahl), Oostenrijk (Van Swieten), Zwitser land (Von Halier) en zelfs Scandinavië, terwijl vooral vanuit Parijs en in deze tijd ook nog vanuit Montpellier, Caen en Saumur, de Franse medische wetenschap meer en meer aan gezag en betekenis won. Ook Italië gaf nog belangrijke impul sen, vooral vanuit Padua. Maar na de eerste helft van de zeventiende eeuw waren de studiereizen naar Padua niet meer zo vanzelfsprekend: in de achttiende eeuw toog een medisch student of een pas afgestudeerde eerder naar Frankrijk of En geland. In de tweede helft van de achttiende eeuw kreeg Zierikzee een illusie te ver werken: de stichting van een universiteit in Zeeland door een legaat van de rijke regent mr. Pieter Mogge. Zowel de universiteit van Leiden als het stadsbestuur van Middelburg werkte tegen, zodat het te ambitieuze plan strandde. Het legaat is daarna voor andere doeleinden gebruikt34. 34. Westendorp Boerma, 'De Zierikzeesche academie'; Frijhoff, 'Zeelands universiteit'; Engel- berts, 'Een eenzame'. 32

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1993 | | pagina 58