De ruimte tussen miniatuur en initiaal, normaal bestemd om de titel in te vullen, is
hier evenals in de vorige afbeelding (fol. 118) (nog) open gebleven. De inleiding van
het boek begint: 'Dander boec van der Machabeeusschen was een epystele ofte let
tere, die Yudas Machabeus sende ende douders van den Yoden die in Jherusalem wo
neden tallen den loden die in menigerhande lant oestwaerts in gevangenisse ende in
dienste waren....'. In het oog van de grote gehistorieerde initiaal D komt een bode,
kenbaar aan zijn bodestaf, een vertrek binnen waar een aantal Joden bijeen zijn, en
overhandigt aan hun voorman de brief, waarover de inleiding spreekt. De eigenlijke
tekst van 2 Makkabeeën begint in de tweede kolom, boven een kleine gedecoreerde
initiaal 'D(ie)', zoals blijkt uit het opschrift: 'Hier begint dat ander [boec]'.
De miniatuur laat een botsing tussen twee legers zien. Het slagveld ligt aan een
brede, druk bevaren rivier, die zich tussen twee steden op de achtergrond door slin
gert. Voor de meest linkse stad ligt een bergje met daarop een windmolen, die men
eerder in de Nederlanden zou zoeken dan in Palestina.
Het gevecht, dat veel slachtoffers heeft geëist, is in het voordeel van de partij aan
de linkerkant beslist. Het overwinnende leger voert een banier met een leeuw, de
leeuw van Juda, wat wijst op een succes van de Makkabeeën in de Joodse vrijheids
strijd. De andere partij, die de aftocht blaast, is het leger van Antiochus IV Epiphanes
of diens zoon Antiochus V Eupator. 2 Makkabeeën 8 e.v. melden verschillende ge
slaagde acties van Judas Maccabaeus. Deze miniatuur ziet waarschijnlijk op de eerste
gewonnen veldslag, die ertoe leidde dat hij Jeruzalem kon binnentrekken.
Foto: LUB
Repr.: Byvanck en Hoogewerfff. La miniature hollandaise, II, pl. 114A
81
