Draagbaar, compact, attractief gedecoreerd en relatief duurzaam uitgevoerd heb
ben de ivoren Neurenbergse reiszonnewijzers altijd een gewilde internationale
markt gevonden bij de meer gegoede families. Afgezien van hun zuiver estheti
sche aantrekkelijkheid zijn ze ook van technisch wetenschappelijk belang, omdat
zij een van de meest moderne technologieën van die periode vertegenwoordigen
'2. De decoraties die gebruikt werden voor versiering waren over het algemeen
gestyleerde bloemen- en plantenmotieven, religieus/moralistische, amoureus/ero
tische, exotische afbeeldingen of een combinatie daarvan. Zij geven een indruk
van de gedachtenwereld waarin men rond 1600 leefde.
De herkomst van de zonnewijzer
Paulus Reinman was een produktieve en prominente telg uit een kompasmakers-
familie, die aan het eind van de 16e, begin 17e eeuw woonde en werkte te Neu
renberg. De kwaliteit van zijn instrumenten, waarvan er zeer vele fijn gegraveerd
zijn, bewijst dat hij een uitstekend vakman was. De verscheidenheid van zijn
produkten is zo groot, dat zij feitelijk een groep op zich vormen. Hij behoorde
met Thomas Tucher (1590-1645) tot de weinige instrumentmakers] die de tech
niek van het vuurvergulden van messing toepasten". Hoewel er messing toege
past werd bij de vervaardiging van deze zonnewijzers is het merkwaardig dat er
in de kompasmakersvoorschriften uit die tijd geen melding van gemaakt wordt.
Een complete genealogie van Paul Reinman is niet op te stellen14. De familie
banden tussen de bekende voornamen zijn niet te leggen. Hij was waarschijnlijk
de zoon van Hiëronymus, die in 1556 huwde en in 1577 overleed. Hij had zijn
werkplaats in 'Unter den Huttern' en voerde evenals Paulus een kroon als mees
terteken. Paulus werd op 15 maart 1557 geboren. Hij huwde op 8 september
1581. Nakomelingen zijn niet bekend. Zijn meesterstitel behaalde hij zoals toen
te doen gebruikelijk waarschijnlijk kort na zijn huwelijk. Zijn werkplaats was
in 1604 in zijn ouderlijk huis. In 1608 vinden wij hem terug in 'Zwischen den
Fleischbanken' te Neurenberg, waar hij op 1 januari 1609 overleed14.
De gegevens over de herkomst van de zonnewijzer van Reinman van de Mid
delburgse zonnewijzer beginnen bij de familie Sprenger. In 1888/1889 schonk
W.J. Sprenger, geboren op 11 oktober 1846 en overleden in juni 1930 te Middel
burg dit familiebezit aan het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Hoe
lang het in het bezit geweest is van de familie kon niet meer achterhaald worden.
W.J. Sprenger was wethouder van Middelburg van 1883-1909 en lid van de
firma Spoor en Sprenger, commissaris van het polderbestuur van Walcheren,
koopman en commissaris van de graanbeurs. Hij woonde in de Lange Noord
straat C26, nu 26, in het huis annex koetshuis en paardenstal 'De Provincie
Roos'16. In het jaarverslag 1888/1889 van het Genootschap staat hij vermeld als
'directeur'. Het was in die tijd de gewoonte die titel te verlenen aan iemand die
bereid was vijfmaal de ledencontributie als jaarlijkse bijdrage te betalen.
12. Zie Gouk. Ivory Sundials, 7.
13. Idem. 65.
14. Idem. 59.
16. Adresboek Middelburg 1894.
88
