uurwerken, astrolabia, nocturnalen, maanklokken en zoals hier bij de ntaanwijzer
(of -schijf) van Reinman is deze aspectencirkel te vinden. In het hierboven ge
noemde voorbeeld bij maanfase 25 is de maanhoek 4 uur, wat overeenkomt met
4x15=60 graden. De maan staat dan ten opzichte van het middelpunt van de
schijf, de aarde, in sextilus. De inventieve, handige en nieuwsgierige lezer kan de
aspectenschijf van 1992 van bijlage II (vergroot) kopiëren, opplakken op stevig
karton en daarmee met zijn zonnewijzer experimenteren27.
De binnenkant van het bovenblad. Zie afb. 8.
De zonnewijzers
De twee binnenvlakken vormen tezamen het 'zonnewijzer'-gedeelte van het ins
trument. Het bovenblad kan met twee haakjes loodrecht vastgezet worden op het
onderblad. Links- en rechtsboven zijn twee verticale zonnewijzers aangebracht
met daaronder als decoratie twee vazen voorzien van gestileerde bloemen en tak
ken. De linker zonnewijzer geeft DIE TAGLENG VND ZWELF ZEIGHEN aan. Dat is
de lengte van de dagen en nachten in de verschillende maanden van het jaar. De
zonnewijzer is voorzien van een 'pin-gnomon'.
Deze schaduwgever is een klein puntig pennetje dat precies midden boven het
lijnenpatroon loodrecht op het vlak bevestigd is. De punt van de schaduw volgt
maximaal van 6 uur tot 18 uur zonnetijd de gebogen lijnen en geeft zo de maan
den aan, op welke datum volgens de tekens van de dierenriem de dag een geheel
aantal uren zonneschijn heeft en hoelang de nacht duurt. Rechts is het aantal dag
uren aangegeven, en links het aantal nachturen. Bijvoorbeeld: in december is het
aantal daguren 8 en is het 16 uren donker. In januari en oktober zijn dat 10 dag
uren en 14 nachturen. Op 22 september, Weegschaal links, en 21 maart, Ram
rechts, zijn de dagen en nachten even lang: 12 uren.
pin-gnomon
dec. (Steenbok)
16
8
Steenbok
dec.
nov. Schutter
15
O
9
-
okt. Schorpioen
14
10
Waterman
jan.
sept. Weegschaal
13
11
Vissen
febr.
22 sept.
19
1 9
Ram
21 maart
1 z.
1Z
aug. Maagd
11
13
Ram
maart
juli Leeuw
10
14
Stier
april
juli Leeuw
9
15
Stier
mei
juni Kreeft
8
16
Tweeling
mei
Afb. 9. De daglengte en de twaalf tekens van de dierenriem.
27. Adviezen over zonnewijzers: De Zonnewijzerkring. secr. F.de Vries, F.D.Rooseveltlaan 96,
5635 PC Eindhoven, en bij de auteur van dit artikel.
100
