beschreven staat, maar een zonnewijzer voor ongelijke uren. Ook Gouk,] geeft een afbeelding van een reiszonnewijzer van Hans Troschel de Jonge uit 1618 met een tabel voor de planetenuren. De breedtegraden Tussen de twee verticale zonnewijzers is een strookje gegraveerd met de cijfers 39, 42, 45, 51 en 54. Bij elk cijfer is een gaatje geboord, waar een koordje door heen gestoken kan worden. Dat koordje dient als schaduwgever voor de grote horizontale zonnewijzer op vlak 2a. Het koordje moet een hoek maken met het horizontale vlak die overeenkomt met de breedtegraad waarop men zich bevindt. Deze zonnewijzer kan van ongeveer 3 graden NBr tot 54 graden NBr gebruikt worden. De breedtegraden van 63 plaatsnamen zijn vermeld in zwarte en rode cijfers en letters. Het is dus een universeel instrument, maar de 'Lage landen' met Amsterdam, 52; Middelburg, 51 en Brussel, 51 ontbreken. De opdrachtgever moet wel zeer reislustig geweest zijn, gelet op de grote verscheidenheid aan plaatsnamen. Zou hij werkelijk overal geweest zijn? De volledige lijst ziet er als volgt uit: DANCZ1G 54 AVGSPVRG 48 MARSILIA 44 STETIN 54 TVBINGEN 48 VERONA 44 LVBECK 54 INGOLSTAT 48 NEAPOL1S 42 L1TAV 54 MVNCHEN 48 BONONIA 45 LITVONIA 55 WORMATIA 48 FLORENTZ 43 KONIGSPERG 55 PARIS 48 ROMA 42 WITTENBERG 52 NORNBERG 49 CONSTANTINOP 42 TORN 52 RENGSPVRG 49 TYBVR 42 ANGLIA 52 BADA 48 PORTVGAL 42 ANTORF 51 PHORTZHEIM 48 GRANATA 39 PRESLAV 51 DVRLACH 48 CORDVBA 39 PRAHA 51 BASEL 47 LISABONA 39 COLN 51 COSTINI 47 CALABRIA 39 LONDEN 51 SALTZPVRG 47 TOLETO 39 CRACA 50 MAILAND 45 BVRGES 39 STVCTGART 48 LION 45 VALENTIA 39 COBOLENTZ 48 TRENT 45 BARCELONA 39 WIEN 48 VENETIA 45 SALAMATI 39 SPEIR 48 FERRARIA 44 SIBILIA 37 FRANCRFORT 48 PAD VA 44 SART1NA 37 HEIDELBERG 48 GENVA 44 CORFV 37 De binnenkant van het onderblad. Zie afb. 11. Het onderblad is met dezelfde bloemmotieven gedecoreerd als het bovenblad. Het jaartal, de naam van de maker en zijn meesterteken, het platte kroontje, zijn aangebracht op de grote horizontale zonnewijzer. Om een horizontale zonnewij- 31. Zie Gouk, Ivory Sundials, plaat XII, cat 5. 102

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1994 | | pagina 128