beschreven staat, maar een zonnewijzer voor ongelijke uren. Ook Gouk,] geeft
een afbeelding van een reiszonnewijzer van Hans Troschel de Jonge uit 1618 met
een tabel voor de planetenuren.
De breedtegraden
Tussen de twee verticale zonnewijzers is een strookje gegraveerd met de cijfers
39, 42, 45, 51 en 54. Bij elk cijfer is een gaatje geboord, waar een koordje door
heen gestoken kan worden. Dat koordje dient als schaduwgever voor de grote
horizontale zonnewijzer op vlak 2a. Het koordje moet een hoek maken met het
horizontale vlak die overeenkomt met de breedtegraad waarop men zich bevindt.
Deze zonnewijzer kan van ongeveer 3 graden NBr tot 54 graden NBr gebruikt
worden. De breedtegraden van 63 plaatsnamen zijn vermeld in zwarte en rode
cijfers en letters. Het is dus een universeel instrument, maar de 'Lage landen'
met Amsterdam, 52; Middelburg, 51 en Brussel, 51 ontbreken. De opdrachtgever
moet wel zeer reislustig geweest zijn, gelet op de grote verscheidenheid aan
plaatsnamen. Zou hij werkelijk overal geweest zijn?
De volledige lijst ziet er als volgt uit:
DANCZ1G
54
AVGSPVRG
48
MARSILIA
44
STETIN
54
TVBINGEN
48
VERONA
44
LVBECK
54
INGOLSTAT
48
NEAPOL1S
42
L1TAV
54
MVNCHEN
48
BONONIA
45
LITVONIA
55
WORMATIA
48
FLORENTZ
43
KONIGSPERG
55
PARIS
48
ROMA
42
WITTENBERG
52
NORNBERG
49
CONSTANTINOP
42
TORN
52
RENGSPVRG
49
TYBVR
42
ANGLIA
52
BADA
48
PORTVGAL
42
ANTORF
51
PHORTZHEIM
48
GRANATA
39
PRESLAV
51
DVRLACH
48
CORDVBA
39
PRAHA
51
BASEL
47
LISABONA
39
COLN
51
COSTINI
47
CALABRIA
39
LONDEN
51
SALTZPVRG
47
TOLETO
39
CRACA
50
MAILAND
45
BVRGES
39
STVCTGART
48
LION
45
VALENTIA
39
COBOLENTZ
48
TRENT
45
BARCELONA
39
WIEN
48
VENETIA
45
SALAMATI
39
SPEIR
48
FERRARIA
44
SIBILIA
37
FRANCRFORT
48
PAD VA
44
SART1NA
37
HEIDELBERG
48
GENVA
44
CORFV
37
De binnenkant van het onderblad. Zie afb. 11.
Het onderblad is met dezelfde bloemmotieven gedecoreerd als het bovenblad.
Het jaartal, de naam van de maker en zijn meesterteken, het platte kroontje, zijn
aangebracht op de grote horizontale zonnewijzer. Om een horizontale zonnewij-
31. Zie Gouk, Ivory Sundials, plaat XII, cat 5.
102