P.D. DE VOS, EEN VERZAMELAAR IN ZIERIKZEE
H.Uil
Zeeland kende aan het eind van de 19de eeuw een aantal historici, die vooral op
lokaal en regionaal terrein actief waren. Zij vulden hun vrije tijd met het verza
melen van wetenswaardigheden, die dienden als bouwstoffen voor artikelen of
boeken. Zij voelden zich allen mensen van hun tijd, die zich kenmerkte door de
romantiek en het geloof in de vooruitgang. Daaraan moest ook de geschiedbeoe
fening een bijdrage leveren.
In Zierikzee ontwikkelde P.D. de Vos (1866-1942) zich tot een kenner van het
verleden van zijn omgeving. Om zijn nieuwsgierigheid tijdens zijn speurtochten
in het verleden te bevredigen, verzamelde hij alles dat daarmee verband hield.
Veel van hetgeen hij verzamelde bleef bewaard en berust thans in openbare ver
zamelingen. Het werk van De Vos als lokaal beoefenaar van de geschiedschrij
ving, maar vooral als verzamelaar staat centraal in deze bijdrage.
Afkomst
Pieter Dignus de Vos werd op 13 augustus 1866 geboren in het pand Oude Haven
A 315'. Sinds de 17de eeuw woonde de familie De Vos in Zierikzee. De over
grootvader van Pieter Dignus was Abraham de Vos (1773-1824), die koperslager
was. P.D. de Vos noteerde over hem dat hij een tenger en mager man was. Dit in
tegenstelling tot zijn vrouw, Dina Apollonia van Ginhoven, een 'knap, zwaar, ko
lossaal mensch'. Door deze opgewekte en vrolijke vrouw was de 'gezetheid' in
de familie gekomen. Zij was zo breed dat ze zijdelings door de winkeldeur op de
stoep moest komen.
Grootvader Johannes de Vos (1804-1877) was voorbestemd om zijn vader in
diens vak op te volgen. Maar schuin tegenover het ouderlijk huis woonde de hor
logemaker Cornelis Hoogstraate. Bij hem kwam Johannes de Vos in de leer. Als
horlogemaker vestigde hij zich in 1828 in het ouderlijk huis aan de Dam. Vol
gens zijn kleinzoon had hij weinig ondernemersgeest. Hij was knaap van de
vleeshal, stadslijkdienaar en orgeltrapper van de Grote Kerk. Hij leerde orgelspe
len en was tijdelijk organist van de Nieuwe Kerk.
Abraham de Vos (1830-1910), de vader van Pieter Dignus, werd eveneens hor
logemaker. Van 1864-1905 was hij organist van de lutherse kerk. Zijn moeder
was Wilhelmina Brandenburg, dochter van een Zierikzeese metselaar2.
De zee of de geschiedenis
Na de lagere school werd Pieter Dignus de Vos, die Piet werd genoemd, toegela
ten tot de Hogere Burgerschool in zijn woonplaats. De klassen 1 tot en met 3
doorliep hij zonder problemen, maar in de vierde klas lukte dat minder goed. Hij
1Thans Havenplein 1naast het Gravensteen.
2. Streekarchivariaat Schouwen-Duiveland, Zierikzee (SAZ); Verzameling P.D. de Vos, Aanteke-
185
