Hoewel De Vos zich ontwikkelde tot een kundig en ervaren secretarie-ambtenaar
bezat hij niet de gave tot meegaandheid bij de vernieuwingen, die de administra
tie na de eeuwwisseling doormaakte. De Vos kon zich maar matig vinden in deze
nieuwe omstandigheden. Zo bleef hij zijn leven lang zijn kroontjespen en pot
lood trouw. In veel opzichten was en bleef hij de 19de-eeuwse ambtenaar.
De geschiedenis en de genealogie boden hem voldoende ontspanningsmoge
lijkheden. In de jaren 1911 en 1912 werkte hij het overgrote deel van het Zierik-
zeese notarieel archief door, dat toen nog berustte bij de Arrondissementsrecht
bank in Zierikzee. Ook van delen van het rechterlijk archief van Zierikzee, dat
bij deze rechtbank berustte, maakte hij uittreksels.
Niet alleen de archieven hadden zijn belangstelling. Tegen het eind van de
19de eeuw nam de produktie van ansichtkaarten een hoge vlucht. De Vos was,
zodra ansichtkaarten van Zierikzee verschenen, begonnen om deze te verzame
len. Ook kaarten van andere plaatsen op Schouwen-Duiveland voegde hij eraan
toe. Op de achterzijde plaatste hij het jaar van aankoop, dat als regel gelijk was
aan het jaar van uitgave. Zo ontstond een verzameling van vele honderden an
sichtkaarten. Deze verzameling bleef voor een groot deel intact en berust sinds
1993 in het Streekarchivariaat Schouwen-Duiveland.
Daarnaast verzamelde hij allerlei voorwerpen, die te maken hadden met Zie
rikzee. Zo bezat hij een stemijzer van het orgel en andere fragmenten van de in
1832 afgebrande Sint Lievensmonsterkerk; een marmeren tuinbeeldje (een sater
met wijnvat), afkomstig uit een Zierikzeese tuin; penningen uit de periode 1811-
1829, gebruikt door de dragers van het begrafenisfonds Tot Nut van 't Algemeen
en andere voorwerpen die verband hielden met Zierikzee.
Een andere werkkring?
In 1914 kreeg gemeentesecretaris Snellen eervol ontslag. Hij werd opgevolgd
door P.F. Wittermans, die van burgemeester mr. D. van der Vliet opdracht kreeg
de secretarie te moderniseren. De eerste ambtenaar De Vos liet zich echter door
zijn nieuwe chef niet van de wijs brengen. Toch besefte hij dat een andere werk
kring voor hem wellicht een betere weg zou zijn. In 1916 solliciteerde hij naar de
functie van ontvanger-griffier van het Waterschap Schouwen, dat in Zierikzee ze
telde. Zijn ervaring op archiefgebied gebruikte hij als een extra argument in zijn
sollicitatiebrief. De Vos kwam op de voordracht te staan, samen met J. van der
Vliet Cz., een broer van de overleden ontvanger-griffier. De Vos' concurrent had
tot 1907 gewerkt op de waterschapsgriffie. Mr. A.J.F. Fokker, voorzitter van het
waterschapsbestuur, schroomde niet om De Vos aan te bevelen: 'De heer de Vos
is een man van groote bekwaamheid en van groote werkkracht, die alle capacitei
ten heeft om ontvanger-griffier te zijn'. Toch werd Van der Vliet gekozen. Deze
kreeg zestien stemmen, De Vos zes12.
Op maatschappelijk gebied was P.D. de Vos een man van aanzien geworden.
Van de Vrijmetselaarsloge De Ster in 't Oosten was De Vos een actief lid. Wel
licht is hij vrijmetselaar geworden onder invloed van de Hervormde predikant dr.
J. Helder, die een vooraanstaande positie bekleedde in deze beweging. Vermoe-
12. SAZ, Archieven Waterschap Schouwen, inv.nrs. 45 en 253.
193
