voorschijn kwamen. Tegelijkertijd was dit proces er de oorzaak van dat aan de
kant van de Schelde juist sporen verdwenen. Deze ontwikkeling vormde voor de
AWN afdeling Zeeland de aanleiding om in samenwerking met het Provinciaal
Depot voor Bodemvondsten en de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bode
monderzoek de verkenning van vorig jaar om te zetten in een intensieve opme-
tingscampagne. Met het veldwerk werd op 25 juli een begin gemaakt. Het veld
werk duurde tot 22 september en werd afgesloten met het maken van een serie
luchtfoto's. Het onderzoek wordt volgend jaar voortgezet. Een gebied van 90 x
60 meter werd in detail opgemeten (afb. 8). Hierbinnen bevond zich de gehele
plattegrond van de dorpskerk, het kerkhof met een kleine honderd aan het opper
vlak zichtbare begravingen, de fundamenten van huizen, kademuren, waterputten
en verharde wegen. De archeologische resten liggen momenteel op een niveau
dat varieert van ca. - 0,5 m tot 0 m NAP. De aangroei en erosie van het schor lijkt
een cyclisch proces zonder dat een oorzaak of een duidelijke regelmaat kan wor
den aangegeven. Vanaf 1935 vond aangroei plaats, gevolgd door erosie vanaf
omstreeks 1960. In de periode 1973 tot 1978 breidde het schor zich uit. Vanaf
1980 vindt wederom erosie plaats van het de jaren daarvoor opgebouwde schor
en het oudere schor. De erosie wordt veroorzaakt door de uitbreiding van een
kustnabije vloedschaar vanuit het westen (schaar van Waarde). Ter hoogte van de
radartoren ligt de geulbasis 750 m uit de dijk en reikt tot meer dan 10 m - NAP.
De erosie schuift op van west naar oost en is momenteel halverwege het gebied
het sterkst. Hier is een scherpe klifrand van ca. 1,5 m hoogte aanwezig, die de
laatste jaren 2 tot 4 m per jaar terugwijkt. Juist in dit gebied spoelen momenteel
de resten van het dorp Valkenisse bloot. De verwachting is dat ook volgend jaar
de erosie zal voortgaan. Het is evenwel niet zo dat in de komende jaren de antro
pogene resten in de geul zullen verdwijnen. Het veen onder het voormalige pol-
Afb. 8 Reimerswaal-verdronken Valkenisse. Plattegrond met de blootgespoelde restanten
van het dorp Valkenisse. Legenda: 1 schor en slik; 2 zandig slik; 3 puinhoudend slik; 4
fundamenten van baksteen (donker grijs) en plekken met baksteenpuin (lichtgrijs); 5 hout
werk; 6 dagzomende lagen met nederzettingsafval uit de 13e eeuw; 7 idem met nederzet-
tingsafval uit de 17e eeuw; 8 achterblijvend water bij eb en 9 kleiig slik. Naar Van Hee-
ringen e.a. 'Verdronken land', afb. 25.
133
