nen over de nog aanhangige gemeenten, die reeds voor afdoening in aanmerking
komen133. Zijn bezoek gold daarbij Roermond, Venlo, enige gehuchten in het
noordoosten van het land, stad en provincie Groningen, Friesland, en tenslotte
Breda. Zeeland wordt niet genoemd. Maar de reis was ongetwijfeld zeer leer
zaam geweest, en heeft de directeur-generaal tal van praktische inzichten ver
schaft - en hem een belangwekkende suggestie ter oplossing aan de hand ge
daan134.
Om van de behoeften van de katholieke gemeenten een betrouwbare opgave te
verkrijgen, lijkt het hem wenselijk dat per provincie een lid van Gedeputeerde
Staten, vergezeld van een deskundige, wordt benoemd om persoonlijk op een
rondreis alle katholieke kerken te inspecteren die verbetering behoeven135; en
daarbij tevens voor bestek en begroting te zorgen, waarbij zij hun rapport zo die
nen in te richten, dat duidelijk is, wat meer en wat minder urgent is, met opgave
van de aard van de reparaties en de kosten, de vaste inkomsten, de baten en las
ten van de katholieke gemeenten, alsmede de mogelijke parochiale bijdragen tot
de bouw. De belanghebbenden dienen er namelijk op gewezen te worden, dat het
hun plicht is, zoveel mogelijk zelf te betalen. Dit alles opdat het meest dringende
werk ook inderdaad het eerst verricht wordt, en het overige pas na verloop van
tijd, al naar gelang de schatkist het toelaat - opdat deze niet in eens teveel be
zwaard wordt, en opdat ook één en ander zo geschiedt, dat de katholieken een
maal geschikte kerken van voldoende omvang krijgen, waarbij zij zelf in het ver
volg voor het onderhoud zorg dragen136.
Voor enkele gouverneurs, onder wie die van Zeeland, had Goubau er nog aan
toegevoegd dat als er gemeenten mochten bestaan die zich zeer wel met andere
laten verenigen, men zeker alles moet doen om dit ook gedaan te krijgen. Dat
zou bijvoorbeeld kunnen door voor de katholieken een plaatselijk kerkje in te
ruimen dat een andere gezindte zonder hinder kan missen, waarin meer staties
ondergebracht kunnen worden indien men de preken wat economischer program
meert dan thans het geval is; maar ook door één der bestaande katholieke kerken
zo te vergroten en in te richten, dat er meer staties in passen. Mocht het gemeen
ten op het platteland betreffen, dan dient men uiteraard te letten op de staat der
verbindingswegen en de onderlinge afstand137.
De gevraagde delegatie dient per ommegaande benoemd te worden, en het
werk, na opgave van de gemachtigde personen, onverwijld te beginnen. De ge
vraagde delegatie wordt in Middelburg per ommegaande benoemd en begint on
verwijld met het werk. Maar zij doet dit dan ook alleen in Zeeland. Uit de andere
provincies kwamen hevige financiële bezwaren; weliswaar waren Zuid-Holland,
Overijssel, Groningen en Friesland bereid een lid van Gedeputeerde Staten met
133. Zie brief DG aan K, 30-10-1819, R.K.Ere 66, doss. 4462.
134. Zo de DG later in zijn rapport aan de K, 3-3-1820, R.K.Ere 66, doss. 4462 (ook in SS 1127: 7-
1-1821 no. 58): gouverneurs hadden hem op het idee gebracht, een lid van GS met een inspectie ter
plaatse te belasten.
135. Circulaire DG aan alle G's, 31-1-1820, R.K.Ere 66, doss. 4462. Volgens brief DG aan K, 3-3-
1820, R.K.Ere 66, doss. 4462 (ook in SS 1127: 7-1-1828 no. 58), had de directeur-generaal dit reeds
tijdens zijn rondreis aan enige gouverneurs ter overweging gegeven. Degenen, met wie hij er over ge
sproken had, hadden het plan vervolgens ook gesteund.
136. Circulaire DG aan alle G's, 31-1-1820, R.K.Ere 66, doss. 4462.
137. Ibidem.
105