Afb. 13. Tholen, Markt met O.L.V. Hemelvaart, als verbouwd in 1818-1822.
En anderzijds: met de ronde van 1821 was voorlopig, voor zover thans na te
gaan, aan de behoefde aan grotere of nieuwere kerken voor de eerstkomende de
cennia redelijk voldaan. Dat immers de bestaande kerken van Westkapelle en
Zierikzee zo spoedig daarop zouden afbranden en dus aan vervangers behoefte
ontstond272, viel niet te voorzien. Want verder verrezen er in heel Zeeland tot
1850 slechts twee nieuwe hervormde bedehuizen: in 1840 in Wilhelminadorp, als
een nieuwe stichting in een nieuw dorp in een nieuwe polder273, en in 1844 ter
vervanging van de alsnu mogelijk bouwvallige middeleeuwse kerk in Heinkens-
zand274.
Tot slot de veertien rooms-katholieke staties - twaalf gesubsidieerd, twee geheel
op eigen kracht - die in 1821 bouwkundige activiteiten wensten te ontwikkelen.
Van de gang van zaken bij de twee die het zonder rijksonderstand moesten stel
len (Hulst en Heinkenszand) heeft men in Den Haag naar het zich laat aanzien
nooit meer iets vernomen; een rekening werd na afloop niet ingediend, en was
ook niet verlangd.
Dat lag anders bij het dozijn waar het Rijk als medefinancier was opgetreden.
Over het algemeen verliep de afwikkeling hier relatief probleemloos; op de twee
meest moeizame gevallen na - Sluis en IJzendijke, waarover zo meer - was bin-
272. Voor de Nieuwe Kerk in Zierikzee: *L26 en *L47. Als te doen gebruikelijk is in geen van
beide gevallen het archief van N.H.Eeredienst geraadpleegd.
273. Daarover: *L30.
274. Zo *L45, 42.
135
