DE INNAME VAN BROUWERSHAVEN
DOOR ZEEUWSE TROEPEN
EEN HOOGLOPEND CONFLICT TUSSEN DE STAD ZIERIKZEE
EN DE STATEN VAN ZEELAND IN 1668/69
A.Romeijn
INLEIDING.
De titel van deze bijdrage, waarin de zaken wel wat ernstiger voorgesteld worden
dan ze waren, is vrijwel woordelijk ontleend aan de Bladwyzer der voornaamste
Persoonen en Zaakenvermeld in de XX Deelen der Vaderlandsche Historie, be
horend bij het gelijknamige werk van Jan Wagenaar uit 1759'. De omstandigheid
dat in de Zeeuwse geschiedschrijving, voorzover mij bekend, aan deze episode
uit de Zeeuwse geschiedenis nauwelijks, en dan nog onvolledig, aandacht lijkt te
zijn besteed, was aanleiding tot dit opstel. Getracht zal worden achtergrond, toe
dracht en aanleiding van het voorgevallene uiteen te zetten en, voorzover moge
lijk, de rol van de meest betrokken personen te belichten.
Toen kolonel Theodorus van Vrijberghe op een koude februaridag in 1669 aan
het hoofd van zijn ongeveer 300 man tellende troepenmacht in Brouwershaven
aan wal stapte, vormde dat het hoogtepunt van een politieke krachtmeting tussen
de stad Zierikzee en de overige leden van de Staten van Zeeland, die begonnen
was in de laatste week van september van het voorafgaande jaar.
HET KADER
In mei 1668 was onder grote druk van de kort daarvoor in de Triple Alliantie ver
bonden landen,2 met de vrede van Aken een einde gekomen aan de veroverings
tocht van de Franse koning Lodewijk XIV in de Spaanse Nederlanden. De tot
standkoming van beide verdragen had belangrijke gevolgen gehad voor de
binnenlandse economische en politieke situatie.
Vanzelfsprekend kon nu op de eerste plaats enige verlichting gebracht worden
in de benarde financiële toestand van het land door te gaan bezuinigen op de uit
gaven van leger en vloot. Vooral in Zeeland, waar al enkele jaren sprake was van
een ernstige economische en financiële malaise waartegen tot nu toe weinig ef
fectief was opgetreden, waren op dit terrein dringend maatregelen nodig.
Daarnaast was ook het streven van de Hollandse raadpensionaris. Johan de
Witt, om de Oranjes, niet alleen in Holland maar ook in de andere provincies,
blijvend uit te sluiten van het stadhouderschap in een wat lastiger vaarwater te
rechtgekomen. De Engelse koning Karei II, oom en voogd van de 17-jarige prins
1. Deel 21, blz.290. Woordelijk staat er: Vrijbergen (Theodorus van) neemt Brouwershaven in.
2. Engeland, Zweden en de Verenigde Nederlanden
41
