'De Tennen Pot' buiten de Sint-Janspoort te Antwerpen, omdat daar een nooit be lopen deel van een identieke vloertegel werd gevonden (afb. KI). De decoratie treffen we ook aan op fragmenten van majolicategels (ca. 1565) die in Vlissingen werden gevonden (afb. 12). Aangetroffen te Vlissingen als plinttegel is de ornamenttegel (ca. 1590) met een palmettenkruis (afb. K22). Tegels met deze decoratie en in deze kleurstelling werden ook in 'De Tennen Pot' te Antwerpen gemaakt. In Middelburg werden fragmenten van majolicategels met ornamentale decoratie in spaartechniek uitge voerd (ca. 1580) in een rijtje aangetroffen tussen ongeglazuurde rode plavuizen. Het vloergedeelte bevond zich een halve meter onder het maaiveld in de Sint-Se- bastiaanslraat. Het is waarschijnlijk dat er in Middelburg vanaf ca. 1575 grote aantallen veel kleurige kwadraattegels zijn vervaardigd, mogelijk, zoals hierboven al geschre ven, in het atelier van Adriaan Ingelsz. Vergelijking van deze kwadraattegels met de in Antwerpen buiten de Sint-Janspoort gevonden exemplaren laat naast duide lijke verwantschap tevens verschillen in materiaal, kleuren en decoratie zien. Als de 'Middelburgse' kwadraattegels toch uit Antwerpen zouden zijn aangevoerd zou dal uit de tolregisters moeten blijken, doch dit is, zoals we zagen, nu juist niel gebleken. Interessant zijn twee nimmer aan een muur gezette in Middelburg gevonden kwadraattegels. Betreft het hier afgekeurde tegels (afb. K5), of zouden ze, gelet op de slijtplekken, als vloertegel gebruikt kunnen zijn? De majolicategel bleek als vloertegel te weinig slijtvast en was daarenboven te duur; wel heeft men aanvankelijk de majolicategel als zodanig toegepast en de gevonden exem plaren behoren dan ook tol de oudste majolicategels met spaartechniek, een tech niek die hetzelfde effect beoogt als de inlegtechniek van de vloertegels. Wat zijn nu de kenmerken van deze vroege kwadraattegels die we veelvuldig op Walcheren hebben aangetroffen? 1Witgele brosse scherf met zeer hoog kalkgehalte [meer dan 50%] en daar door licht van gewicht (490 gram). De conclusie van een recent onderzoek van een brok van deze tegels is dat het hier ongemengde, gedolven, uitheemse pla- teelaarde betreft81. (Op Walcheren werd na de 15e eeuw waarschijnlijk weinig of geen klei gedolven.) Tegeldikte ca. 18 mm. Formaat ca. 130 x 130 mm. 2. Groen grondje met daarin niet gecentreerd een geel vlak met bruine strepen vanaf de gele kwadraatband. 3. Lucht met strepen en bovenin het kwadraat volblauw. 4. Kwadraatband citroengeel. 5. Plant met meestal twee groene blaadjes en een geel topblad. 6. Het blauw is niet zwartblauw, maar lijkt wel gemengd met wat paarsrood. 7. De vroegste hebben wat onbeholpen getekende dierfiguren, soms licht blauw, donkerblauw of donkerpaarsblauw. In de depots van de Rotterdamse musea troffen we tegels met al deze kenmer ken niet aan. In het standaardwerk van Hoynck van Papendrecht over de Rotter damse plateel- en tegelbakkers en hun product 1920) wordt niet over kwadraat tegels gesproken en ze worden ook niet afgebeeld. In de collectie van het Rotterdamse Museum Boijmans Van Beuningen ontbreken ze geheel. Het Mu seum Huis Lambert van Meerten in Delft en het Museum Princessehof in Leeu warden bezitten elk een fraai veld van kwadraattegels die aan deze kenmerken 29

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1997 | | pagina 55