tweede poot, die erg kort geschreven is. Hier is telkens voor een transcriptie 'ij'
gekozen. Bij notering van bedragen in Romeinse cijfers is standaard voor de no
tering met T gekozen, ook wanneer de notering in het handschrift een 'J' geeft
of lijkt te geven.
De politieke toestand in de jaren zestig van de vijftiende eeuw
Dit korte overzicht van de politieke toestand in vijftiende eeuw is bedoeld om
een achtergrond te schetsen van het bestuur van Hendrik II van Borsele en het
milieu waarin de rekening tot stand gekomen is. De machtspolitiek in ons deel
van Europa in de vijftiende eeuw is gecompliceerd. Onze gewesten staan dan on
der het gezag van de hertogen van Bourgondië. Philips de Goede (1419-1467)
krijgt gaandeweg meer Nederlandse gewesten in zijn bezit en gaat hoe langer hoe
meer een zelfstandige machtspositie innemen, na eerst voornamelijk in Frankrijk
een politieke rol gespeeld te hebben. De Franse koningen zien zich dus in hun
macht aangetast door de steeds machtiger wordende Bourgondische heren, die
tevens hun verwanten zijn.
De economisch sterke steden in Vlaanderen proberen zich zo onafhankelijk
mogelijk te maken van landsheerlijk gezag. De Engelse vorsten worden geleide
lijk verdreven uit hun Franse bezittingen, maar bezitten nog het strategisch gele
gen Calais en proberen met machtspolitiek hun handel te bevorderen. Omstreeks
1465 neemt Karei de Stoute goeddeels het bestuur van zijn vader hertog Philips
de Goede over, ook als landsheer van onze gewesten. Philips' politiek is pro-
Frans geweest en dit uitte zich onder meer in een verbod op de invoer van Engels
laken. De Franse koning Lodewijk XI probeert aan het eind van Philips' leven de
Engelse koning Edward IV zover te krijgen dat zij gezamenlijk een poging gaan
ondernemen om de Bourgondische landen te veroveren. Maar Karei de Stoute
krijgt door een huwelijksaanbod aan de zuster van Edward IV de beste troeven in
handen en sluit na de dood van Philips (15 juni 1467) op 23 november 1467 een
vriendschapsverdrag met de Engelsen en in 1468 diverse handelsverdragen, die
gunstig zijn voor de Hollandse en Zeeuwse steden. Tevens wordt in 1468 het hu
welijk tussen Karei en Edwards' zuster Margaretha van York gesloten. Vervol
gens probeert Lodewijk XI met de Engelse intrigant Warwick (Richard Neville,
graaf van Warwick en Salisbury, bijgenaamd 'the Kingmaker') en de hertog van
Clarence, de broer van Edward IV, onrust te stoken door onder meer Hollandse
en Zeeuwse schepen te belagen. Dit speelt zich af in 1470. Hendrik van Borsele
wordt dan benoemd door Karei de Stoute als 'stedehouder-generaal en capiteyne
van ziner wapeninge bi der zee'. Het lukt hem en zijn vloot echter niet Warwick
ervan te weerhouden Engeland binnen te vallen en Edward te verjagen. Hendrik
VI (die Warwick eerder had helpen afzetten) wordt geïnstalleerd als koning van
Engeland en Lodewijk biedt Warwick aan om hem te steunen bij het veroveren
van Holland en Zeeland.
Dit moet ook in Veere als een ernstige bedreiging voor veiligheid en welvaart
gezien zijn. Maar al spoedig, in januari 1471, keert Edward IV met financiële
steun van Karei de Stoute terug naar Engeland. Hij huurt schepen, waaronder
Hanzeschepen, om tweeduizend Engelse manschappen te vervoeren. Op 11
maart 1471 vertrekt Edward uit Vlissingen op het schip de 'Antonie' uit Veere en
verslaat enige weken later Warwick definitief. Warwick sneuvelt in deze strijd.
69
