Een kleine impuls qua wapenaankopen ging vooraf aan de succesvolle campagne
van Frederik Hendrik in Vlaanderen, die leidde tot de inname van Sas van Gent
1644) en Hulsl (1645)7. Door de vredesonderhandelingen met de Spanjaarden in
1646 en de hieruit resulterende vrede van 1648 vervielen de wapen uitgaven voor
de Admiraliteit en dc Staatse troepen tot een paar honderd gulden per jaar.
Aanbod van wapens voor de magazijnen van de Admiraliteit en de Staatse troe
pen
De bevoorrading van de eenheden van het Staatse leger en de garnizoenen in de
Zeeuwse sleden bestond voornamelijk uit geschut, buskruit, lonten en allerlei
soorten kogels. De Gecommitteerde Raden kochten slechts voor kleine aanvul
lingen en ter vernieuwing enkele honderden harnassen, helmen, musketten en
pistolen aan. Blanke wapens als zwaarden, rapieren en dolken zijn zelfs geheel
afwezig in de rekeningen te lande en te water. De kapiteins en kolonels van de
Zeeuwse compagnieën van het Staatse leger rustten zelf hun troepen met vuur
wapens en blanke wapens uit. Daarentegen werden de bemanningen van oorlogs
schepen vermoedelijk wel uit de Zeeuwse admiraliteitsarsenalen van vuurwapens
voorzien. Vanaf het begin van de Tachtigjarige Oorlog werd de productie van ge
schut gestimuleerd door de Zeeuwse overheden. Zo stelden de Gecommitteerde
Raden in 1576 een toezichthouder aan op de leveranties van 'oudl en nyen coper,
gebroken geschut, tin' en andere benodigdheden, 'alles tot behouff van de smelt
oven en de 't gieten van 't geschut'. Met deze grondstoffen kon geschil tgieter
Pacquet Domet bronzen stukken geschut vervaardigen. Om zijn werk nog aan
trekkelijker te maken werd hij vrijgesteld van 'zijn drancximpost' en andere ac
cijnzen. In 1591 en 1597 kocht commies-slapelier Pieter Reygersberg klokspijs
(brons) en koper in om hiermee dc werkzaamheden van de Haagse geschutgieter
Coenraad Anthonisz. aan Zeeuwse orders voor bronzen geschut te ondersteunen11.
Een goede bewapening van de vloot vereiste veel meer geschut dan fortifica
ties of een artillerietrein. De Raden ter Admiraliteit waren dan ook de grote afne
mers van kanonnen in Zeeland. Tot 1609 werden honderden ijzeren gotelingen
geleverd door Aernoudt Verhoeve en de Engelse leveranciers Richard Garner en
Thomas Lee. Daarnaast werden incidenteel Franse gotelingen aangekocht, terwijl
bij hoge nood ook gotelingen van verschillende koopvaardijschepen werden ge
vorderd". Gedurende het Twaalfjarig Bestand bestelde de Zeeuwse Admiraliteit
grote aantallen bronzen geschut bij de Middelburgse geschutgieters Jan en Mi-
chiel Burgerhuys. Vader en zoon werden voorzien van tienduizenden ponden
'Hongers' of Hongaars koper, aangekocht op de stapelmarkten van Middelburg
en Amsterdam. Het benodigde tin werd van Engelse kooplieden in Middelburg
7. Ibidem, dl. IV. 111. 112. 143. 148.
8. RAZ. Archief Rekenkamer C. rek. lande, inv.nr. 20. 52.52v. RAZ. Archief Rekenkamer C. rek.
water, inv.nr. 629. 110.1 lOv. RAZ. Archief Rekenkamer C. acquilten ie water, inv.nr. 629. 2e grossa.
1 le summa. 10.02.1597.
9. RAZ. Archief Rekenkamer C. rek. water, inv.nr. 618. 39v, inv.nr. 621. 50v. inv.nr. 627. 148.
inv.nr. 629. 110v,lll. inv.nr. 630. 91,91v. inv.nr. 631. 8Sv.89. inv.nr. 632. S4v.85, inv.nr. 633, 87v-
89.93.
37
