oorlogsmateriaal, afhankelijk van het resort waaronder de desbetreffende haven viel, in- en uitvoerrechten betalen aan een van de Admiraliteiten. Volgens het ge hanteerde systeem van convooien en licenten golden er voor de goederen van en naar vijandelijke landen hogere tarieven, de licentgelden, dan voor neutrale lan den of bondgenoten, waarvoor convooigeld werd berekend. De legale export van oorlogsmateriaal, onder betaling van of convooigeld of licentgeld, is goed traceerbaar in de resolutiën van de Zeeuwse Admiraliteit. Vanwege hel strategi sche belang van wapens, munitie, paarden, scheepsbouwmateriaal en levensmid delen moest voor uitvoer van deze producten namelijk apart toestemming wor den verleend. Er bestond immers het risico dat dergelijke producten de Spaans-Habsburgse strijdkrachten zouden versterken. Afhankelijk van de plaats van uitvoer moesten handelaren in wapens, strategische grondstoffen en scheeps bouwmateriaal bij een van de Admiraliteitscolleges requesten indienen. Op zo'n verzoek werd dan consent verleend door de Raden ter Admiraliteit, waarna hel desbetreffende materiaal kon worden geëxporteerd. Dit bronnenmateriaal vormt dus een prachtige mogelijkheid om de uitvoer van wapentuig, scheepsmateriaal en strategische grondstoffen uit de Republiek te analyseren. Bij de requesten en consenten werden ook clausules opgetekend, die de legale wapenexport in de praktijk dienden te reguleren. Als voorbeeld kan een request van Pierre de Jourdaen. een Middelburgs koopman, worden genoemd. Hij diende op 21 juli 1590 bij de Zeeuwse Admiraliteit een verzoek in om drie dozijn mus ketten en roers met bandelieren en furketten uil te voeren naar hel Franse Caen. Zoals gebruikelijk was verleende één der Raden ter Admiraliteit consent per apostille. mits Pierre de Jourdaen het recht van convooi op deze wapens zou be talen. De procedure van requesten en consenten vormde dus een speciaal onder deel van het stelsel van in- en uitvoerrechten van de Republiek, de convooien en licenten. Ook moest Pierre de Jourdaen een borg 'voor de weerde' van de goede ren betalen. Binnen twee maanden diende hij zich weer bij de Admiraliteit in Zeeland te melden, met een certificaat of bewijs van aflevering van hel wapen tuig, ondertekend door de gouverneur of het stadsbestuur van Caen. Hij verloor zijn borg indien hij niet aan de/.e regels kon voldoen. Hierbij was de tijdslimiet van twee maanden de geschatte maximale duur van de retourreis op Caen. Voor andere bestemmingen golden andere standaardlijden. Zo gold voor Londen zes weken en voor La Rochelle of Bordeaux drie maanden1' Uitvoer naar Frankrijk De eerste hausse in de wapenexport vanuit Zeeland vond plaats in de jaren tachtig van de zestiende eeuw (grafiek 3). Dit was te danken aan de Franse godsdienst- of burgeroorlogen tussen enerzijds de strijdkrachten van de Franse, protes tantse en met de Republiek verbonden koning, en anderzijds een groep van door Spanje gesteunde, katholieke edellieden, de zogenaamde Ligue, en hun legers. In Frankrijk bestond een grote behoefte aan volledige uitrustingen voor compag nieën en garnizoenen, die in complete pakketten van musketten, bandelieren, 18. ARA. Admiraliteitsaichieven, Res.Adm.Zeeland. inv.nr. 2448. 21.07.1590, 01.04.1591. 06.08.1590, 30.12.1591II .09.1592, 21.09.1592. 43

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1998 | | pagina 69