pens tot rapieren, houwers en cortelassen. Via de Schotse handelaren en factoren
in Veere werden naast complete uitrustingen voor compagnieën soldalen ook pie
ken en musketten voor de burgerij naar Schotland geëxporteerd24. De wapenex
port naar Engeland en Schotland breidde zich na 1639 enorm uit door de Engelse
burgeroorlog tussen de koningsgezinden en de aanhangers van het parlement.
Zowel Engelse als Schotse handels factoren plaatsten grote orders bij Zeeuwse
kooplieden voor de parlementsgezinde, Engelse en Schotse troepen. Zo voerden
in de periode 1639-1644 de factoren Thomas Cunningham, James Weir en James
Ellis op grote schaal blanke wapens, vuurwapens, ammunitie en geschut uit voor
hel Schotse leger, waarbij de kooplieden Adriaen en Cornells Lampsins uit Vlis-
singen betrokken raakten. Bij een levering van oorlogsmateriaal in 1644 ver
kochten beide broers 10.000 musketten en bandelieren, 12.000 zwaarden en rie
men. 4.000 pieken, 500 paar pistolen en holsters, 7.000 pond buskruit en 130.022
pond lont voor 260.885 gulden aan de Schotse factoren. De Engelse, parlements
gezinde factor Steven Forster nam met zijn aankopen van oorlogsmateriaal lus
sen 1641 en 1644 zo'n 30 tot 50 van de totale Zeeuwse wapenexport voor zijn
rekening. Wapensmokkel voor de koningsgezinde. Engelse troepen en Ierse ka
pers te Wexford vond, hoewel meermalen streng verboden door de Staten-Gene-
raal na klachten van gezanten van het Engelse parlement, via Franse havens
plaats25.
Uitvoer naar Barbarije
Hoewel de Barbarij se zeerovers van Noord-Afrika soms een zware last voor de
handel vanuit de Republiek op de Levant vormden, werden ze toch van oorlogs
materiaal voorzien. Al vanaf de jaren negentig van de zestiende eeuw hadden de
wapenhandelaren in Zeeland, met name door de uitvoer van zwavel, in deze acti
viteit een belangrijke positie verkregen. De eerste vermeldingen in de Resoluties
van de Zeeuwse Admiraliteit betreffen de Londense koopman Eustaes Trevasche
en de Middelburger Salomon Jansz. die in september 1592 toestemming kregen
om 8.000 respectievelijk 6.000 pond zwavel naar Barbarije uit te voeren. De eer
ste moest binnen drie maanden een 'gelijke quantiteijt solffer hier weer in den
lande terugbrengen*. Tevens diende hij te beloven, dat het 'voorschreven solffer
in Barbarien in plaetsen der Coninck van Spaengen niet subject, gelost sal we-
sen' (Spaanse forten in Noord-Afrika). Soortgelijke clausules waren er niet voor
Salomon Jansz.26. De zwavel was bestemd voor de buskruitnijverheid in de
24. Een voorbeeld is Christiaan Bonne, een Middelburgs zwaardveger, die voor PieterThes, koop
man 'van Zalinghen uil lam van Berghe' zich borg stelde voor een partij 'roulcmmers van rappieren
en poignaerden'. die doorgestuurd werden naar Londen. Jacob Ellis, dc Schotse factor te Veere. kreeg
in 1626 toestemming om binnen twee maanden 36 musketten naar Schotland te zenden. Samuel Wal-
lache (Samuel Wallace) exporteerde 100 roers en bandeliers. 100 pieken en 200 pond lonten naar
Aberdeen. RAZ. Res.Adm.Zeeland. inv.nr.2447. I6.0S.I5S9. 05.01.1590. inv.nr. 2448. 21.09.1592.
30.03.1593, 13.04.1593. 26.05.1593. 01.07.1593, inv.nr. 2456. 01.07.1626. 18.07.1626. J.P. Puype,
Blanke wapens, 23.
25. EJ. Courthope ed.. The journal, ix. xvii. 53, 54, 64. 65, 95, 96, 169. Berekeningen over: ARA.
Admiraliteitsarchieven, Res.Adm.Zeeland, inv.nr. 2462-2465, 07.011641-07.12.1644.
26. ARA. Admiraliteitsarchieven, Res.Adm.Zeeland, inv.nr. 2448. 21.09.1592. 28.09.1592.
46
