Middel burg 1735-1766
Paulus de Wind vestigt zich in 1735 in zijn geboorteplaats Middelburg als doctor,
chirurg en vroedmeester, en oefent daar tot 1766 praktijk uit. Er zijn in die tijd
twee vroedmeesters op het eiland Walcheren: de chirurgijn Bruas te Vlissingen
en de chirurgijn Sinjé in Arnemuideir12. De Wind woont eerst in de Gravenstraat
in het huis genaamd 'de Coninck Salomo' en later in de Sint Janstraat in het huis
'de Jonge Jacob*. Op 18 december 1735 trouwt hij met Berdina Tak, afkomstig
uit Zierikzee. Haar vader is Samuel Tak. koopman te Middelburg, haar moeder is
Ida Oudenaarde. Berdina Tak wordt op 17 oktober 1734 gedoopt in de doops
gezinde gemeente te Middelburg. Uit hel huwelijk worden dertien kinderen ge
boren. Slechts twee kinderen bereiken de volwassen leeftijd: Elisabeth en Sa
muel45. De Wind maakt snel naam als chirurg, vooral met zijn operaties ter
verwijdering van blaasstenen. Op 10 augustus 1737 wordt hij aangesteld tot
sladsoperateur en steensnijder. Zoals hieronder blijkt, correspondeert hij met be
langrijke collega's in het land en wordt zijn oordeel gewaardeerd. Op 12 mei
1742 volgt zijn benoeming tot stadsvroedmeesler van Middelburg en op 23 sep
tember 1747 tot stadsdoctor. In 1750 krijgt hij ruimere erkenning door de aan
stelling tot 'operator et lithotomus' van Zeeland. In 1750 wordt hij lector in de
ontleed-, heel- en verloskunde aan de Illustre School te Middelburg.
Hieronder worden de medische werkzaamheden van Paulus de Wind met be
trekking tot blaasstenen, staar, liesbreuken en borstafw ij kingen nader toegelicht.
Ook wordt aandacht besleed aan de rol van De Wind in de kamer Zeeland van de
Verenigde Oostindisehe Compagnie. Ten slotte wordt ingegaan op zijn belang
rijke verloskundige werkzaamheden.
Blaasstenen
In heel Europa komt de kwaal blaasstenen veel voor. De medicus Jan van Bever-
wyck uit Dordrecht schrijft in 1626 over 'een kwaad dat veel voorkomt in dit
land en vele mensen doodt'44. Tussen 1737 en 1770 verricht De Wind 98 opera
ties om blaasstenen te verwijderen. Zijn kritische houding en wetenschappelijke
belangstelling blijken uit de zorgvuldige verslaglegging. De beschrijving van alle
98 operaties is later in het bezit van zijn zoon gekomen45. Casus nr. 81, van 3 mei
1760, is een van de weinige operaties in de praktijk van Paulus de Wind die niet
42. Johannes Chrisiiaan de Bruas was vroedmeester te Vlissingen. Op 13 oktober 1738 promo
veerde hij op "De vera artis aestimalione'.
43. Rijksarchief in Zeeland, verzameling DTBL. Middelburg no. 2: de kinderen van Paulus de
Wind en Berdina Tak waren: Elisabeth (10 februari 1737-'?). Samuel (25 november 1738-25 decem
ber 1738), Samuel (4 augustus 1739-4 november 1739), Ida (3 september 1740-21 december 1740),
Ida (10 september 1741-14 november 1741). Samuel (15 oktober 1742-25 februari 1803), Gerardus
(23 oktober 1743-10 december 1743). Gerardus (29 oktober 1745-3 december 1747). Ida (27 april
1747-17 juli 1747). Gerardus 21 april 1748-24 juli 1749). Ida (31 september 1749-25 december
1752), Susanna (4 september 1750-9 september 1750) en Susanna (7 september 1751-11 oktober
1751).
44. Moulin, History Surgery, 242.
45. Verkroost, De Wind als sleensnijder. 15.
66
