slagen. Een collectie blaasstenen afkomstig van patiënten van Paulus de Wind
bevindt zich thans in hel Zeeuws Museum te Middelburg46.
Staar
De Wind heeft ook enige tijd staaroperaties uitgevoerd. Zijn belangstelling voor
het 'staarsteken' blijkt uit zijn correspondentie met J.L. Hoffmann, geneesheer en
geoloog te Maastricht. Hoffman schrijft hem over ene Jacques Daviel (1696-
1762), die in zeven jaar tijds 206 staaroperaties verrichtte, waarvan 182 met suc
ces17. De Wind kent duidelijk zijn grenzen en besluit de staaroperaties op te ge
ven vanwege 'onvoldoende gelegenheid de kunst te onderhouden'4*.
Borstkanker
Paulus de Wind opereert verder liesbreuken, kwalen van de borst en zelfs borst
kanker. In de zeventiende eeuw wordt borstkanker behandeld door het afsnijden
van de borst en het stelpen van de bloeding met brandijzers en etsende middelen,
zonder de wond te sluiten. Waarschijnlijk wordt de techniek in de achttiende
eeuw verbeterd. In het midden van de achttiende eeuw wordt borstamputatie nog
maar zelden toegepast. Petrus Camper meldt dat in het Amsterdam van 1757.
met omstreeks 200.000 inwoners, jaarlijks minder dan zes operaties
plaatsvinden"9. In 1751 opereert De Wind zijn eigen vrouw vanwege borstkanker.
De ziekte is ontdekt in de derde maand van haar laatste zwangerschap. Na over
leg met zijn leermeesters uit Leiden - Gaubius, Albinus en anderen - besluit De
Wind de operatie uit te stellen tot na de geboorte van het kind50. Vrijwel zeker
doelt Petrus Camper op deze ingreep in zijn brief aan De Wind van 30 november
1751: 'lk heb UEdl. Zeer verpligt voor de gedaane communicatie, ik heb te ge
lijk Uedl. Kunde en Stoutheid geadmireert. UEdl. moet zeekerlijk wijnig ver
trouwt hebben op de Chirurgijns aldaar, zoude UEdl. zulk eene operatie aan
UEdl. eijgene Beminde doen. Ik feliciteer UEdl. met het Succes'". Helaas is de
ingreep niet succesvol. Berdina Tak overlijdt op 9 augustus 1752 en wordt op 15
augustus begraven in de Oude Kerk in Middelburg52. Op 1 juli 1753 hertrouwt
46. Spiegel van de lijd: 225 Jaar verzamelen door hei Koninklijk Zeemvsch Genootschap der We
tenschappen (Middelburg 1994). catalogusnr. 56: Doos mei concrementen afkomstig van operaties en
secties. Achttiende eeuw (G 2434).
47. Verkroost. De Wind en staarsteken. 416.
48. Verkroost. Levensbeschrijving de Wind. 17.
49. Moulin. History Surgery. 229.
50. Verkroost. Levensbeschrijving de Wind. 17.
51. Verkroost, Brieven van Camper aan de Wind. 1285. Bibliotheek der Universiteit van Amster
dam, Bibliotheek KNMG, EF 180.
52. Paulus de Wind en zijn eerste vrouw Berdina Tak zijn begraven in de Oude Kerk te Middelburg.
Deze kerk is in 1833 gesloopt. Van oude grafstenen is niets meer over. In 1797 zijn op bevel van het
Voorlopig Bewind van de Bataafsche Republiek alle op openbare plaatsen aangebrachte familiewa
pens. waaronder de wapens op grafzerken en graftomben, verwijderd. Destijds is nauwkeurig opgete
kend. welke grafzerken in de Middelburgse kerken van familiewapens waren voorzien. De Wind en
Tak komen op die lijst niet voor. Zie: P.J. Relhaan Macaré, Wapenborden en wapens op Tombes, mo
numenten en gi tijgeSteenten in de kerken van de voormalige Provincie Zeeland, deel 1. 116-122.
67
