PAULUS DE WIND 1714-1771
O.P. Bleker en J.Z.S. Pel
Inleiding
Paulus de Wind was chirurgijn, steensnijder, vroedmeester en stadsdoctor van
Middelburg, geneesheer bij de kamer Zeeland van de Verenigde Ooslindische
Compagnie en examinator van de scheepschirurgijns. De Wind is een typisch
voorbeeld van een Nederlandse medicus in de tijd van de Verlichting. Hij stu
deerde aan hel Atheneum 11 lustre te Amsterdam en aan de universiteit van Leiden
en maakte een 'grand tour' naar Parijs. Hij was voornamelijk geïnteresseerd in
heelkunde en verloskunde. Hij correspondeerde met geneeskundige beroemdhe
den van zijn tijd en was goed op de hoogte van nieuwe medische technieken en
instrumenten. Zijn bijzondere belangstelling ging uit naar de baring, en vooral
naar een stoornis van de uitdrijving: hel geklemde hoofd. De Wind zocht naarstig
naar een oplossing van dit belangrijke probleem en construeerde een eigen ver
loskundige tang.
De Gouden Eeuw en de eeuw van de Verlichting
De zeventiende eeuw wordt wel de Gouden Eeuw van de nieuwe Nederlandse re
publiek genoemd. Hel was een tijd van snelle ontwikkeling van de internationale
handel, een tijd van groei van politieke macht en een tijd waarin kunsten, weten
schappen en geneeskunde een grote bloei doormaakten. Landgenoten zoals
Swammerdam (1637-1680), Ruysch (1638-1731). De Graaf (1641-1673), Van
Leeuwenhoek (1632-1723), Bidloo (1649-1713) en Boerhaave (1668-1738) le
verden belangrijke bijdragen aan de ontwikkeling van de medische kennis in hun
tijd'. De gouden eeuw van de Nederlandse wetenschap begint halverwege de ze
ventiende eeuw en is een opmaat voor de groei en popularisering van de weten
schap in hel Europa van de achttiende eeuw, de eeuw van de Verlichting. De
tweede helft van de achttiende eeuw toont een afname van de Nederlandse han
del en politieke macht. De Verlichting is in Nederland dan over haar hoogtepunt
heeir. De stichting van de Maatschappij der Wetenschappen te Haarlem in 1752
en van hel Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen in Vlissingen in 1765 is
een direct gevolg van de popularisering van kennis en wetenschap'. De Wind was
lid van beide genootschappen'.
De auteurs danken prof. dr. S. Vooistra en drs. B. Schuytvlot voor hun belangrijke advies en hulp.
1. Lindeboom. Medische Wetenschap Nederland. 55-72.
2. Israel. Dutch Republic. 1038.
3. Israel. Dutch Republic. 1065.
4. Lindeboom. Biography. 2180-2182.
57
