PROFIJT VOOR DANIËL?
DE ZEEUWSE KAAPVAART EN HET SPAANS-ENGELSE
VREDESVERDRAG VAN 1630'
I.J. van Loo
Inleiding
Het in 1625 te Southampton tussen de Republiek en Engeland gesloten offen
sieve en defensieve bijstandsverdrag tegen Spanje staat in de geschiedschrijving
niet bepaald bekend als een succesvol fenomeen. Auteurs als H. Winkel-Rauws.
J.I. Israel en J.R. Bruijn hebben op basis van de korte duur van de Nederlands-
Engelse alliantie en de magere financiële resultaten van de gezamenlijke expedi
ties naar Cadiz in 1627 en de Spaanse kust in 1627 aangenomen dat het bondge
nootschap van beide maritieme mogendheden een volledige mislukking is
geweest2. Zo concludeert H. Winkel-Rauws, sprekend over het jaar 1630 waarin
de Engelsen zich ten gevolge van de vrede met Spanje in praktische zin uit het
verbond terugtrokken, in haar proefschrift Nederlcindsch-Éngelsche samenwer
king in de Spaansche wateren 1625-1627'Het verdrag van Southampton, dat
voor de Republiek - ook te land - zoo bitter weinig vrucht had gedragen en haar
op enorme kosten was komen te staan door de "extraordinaris equipages", had
thans opgehouden te bestaan'3.
Het valt inderdaad niet te ontkennen dat de Nederlandse-Engelse alliantie voor
stadhouder Frederik-Hendrik en de Staten-Generaal beslist minder voordeel
bracht dan waarop zij in 1625 hadden gehoopt, maar dat wil niet zeggen dat het
verdrag van Southampton in alle opzichten een debacle was. Uit enkele tussen
1631 en 1634 voor het High Court of Admiralty te Londen gevoerde rechtszaken
welke tot op heden aan de aandacht van de historici zijn ontsnapt, blijkt dat de
waarde van dit verdrag voor de Republiek aanzienlijk verder reikte dan de ge
noemde vlootexpedides alleen, waardoor hel Nederlands-Engelse bondgenoot
schap, dat in de geschiedschrijving niet geheel juist is beoordeeld, een nadere be
schouwing verdient. Genoemde auteurs gaan in hun beoordeling van het verdrag
1Dit artikel is een uitgebreide versie van een belangrijk aspect van hel in wording zijnde proef
schrift van de auteur aangaande de kaapvaart in Holland en Zeeland tijdens de Tachtigjarige Oorlog
1572-1648. Een gedeelte van deze bijdrage met meer nadruk op de rechtshistorische aspecten van de
zaak van Daniël Le Clercq is eerder gepubliceerd als: Alain Wijffels en Ivo van Loo. 'Zealand Priva
teering and the. Anglo-Spanish Peace Treaty of 1630. The Admiralty Proceedings in the case Le
Clercq c. Lopez Fernandez' in: B.C.M. Jacobs en E.C. Coppens (red.), Een Rijk Gerecht. Opstellen
aangeboden aan prof. nu: P.L. Nève (Rechtshistorische reeks van hel Gerard Noodt Instituut nr. 41)
(Nijmegen 1998)635-673.
2. H. Winkel-Rauws, Nederlandsch-Engelsche samenwerking in de Spaansche wateren 1625-1627
(Amsterdam 1947). J.I. Israel. The Dutch Republic and the Hispanic World 1606-1661 (Oxford 1982)
115-116 en 191-192. J.R. Bruijn. The Dutch Navy of the Seventeenth and Eighteenth Centuries (Co
lumbia 1993)25.
3. Winkel-Rauws, Nederlandsch-Engelsche samenwerking, 195.
33
