zers kende. Weliswaar bezorgde de winst in de zaak Le Clercq versus Lopez Fer
nandez de Spanjaarden het beoogde voordeel van het wegvallen van de Engelse
kust als ankerplaats voor de Nederlandse oorlogsbodems waardoor in 1635 on
danks politieke interventie van Frederik Hendrik een door enkele Zeeuwse com-
missievaarders veroverd Spaans galjoen van 300 last aan hen zou toevallen84,
maar deze overwinning bleek spoedig slechts van korte duur te zijn. Toen naai'
aanleiding van de slag bij Duins in 1639 duidelijk werd dat de Spaansgezinde
politiek van Karei I te gevaarlijk geworden was en Filips IV hem geen aantrek
kelijke aanbiedingen meer kon doen, maakte de Engelse vorst opnieuw een poli
tieke ommezwaai. Nog datzelfde jaar vertrok een Nederlandse ambassade naar
Engeland om het Nederlandse optreden te Duins te rechtvaardigen en te spreken
over een mogelijke verlenging van het verdrag van Southampton, dat weliswaar
veel betekenis had verloren door de Spaans-Engelse vrede van 1630, maai' dat tot
september 1640 desondanks nog formeel van kracht was85. Deze besprekingen
resulteerden in 1642 uiteindelijk in een huwelijk tussen Kareis dochter Mary Stu
art en de latere stadhouder Willem II.
Toch zouden de Zeeuwse commissievaarders van deze uitstekende betrekkin
gen met Engeland niet het profijt trekken zoals zij in de jaren 1625-1630 hadden
gedaan. Achteraf beschouwd bleek het proces Le Clercq een achterhoedegevecht
te zijn dat begonnen was zodra de Nederlanders in 1630 vaste voet in Brazilië
gezet hadden. Toen de WIC in 1635 na een lange strijd een groot deel van 's we
relds belangrijkste suikerproducerende kolonie in handen had gekregen en de
Nederlanders in plaats van de Portugezen de export van suiker, tabak en braziel
hout naar Europa gingen verzorgen86 werd het fundament waarop de Zeeuwse
commissievaart gebaseerd was plotseling weggenomen, waardoor voor Johannes
Blommertier en zijn medereders de mogelijkheid werd afgesneden om zich voor
het geleden verlies te revancheren. Weliswaar kregen de reders van Daniël Le
Clercq in de vorm van een verminderde afdracht van maar liefst 8.000 van de
opbrengst der door hun kapers te veroveren prijsschepen enige compensatie van
de Staten-Generaal voor de door hen geleden schade en moeite in de proces te
gen de Spaanse factie te LondenS7, maar dit bleek desalniettemin een schrale
troost.
Het succes van het Braziliaanse avontuur der West-Indische Compagnie had
de kans om een Portugese brazielvaarder te treffen gereduceerd tot bijna niets,
waardoor het gouden tijdperk van de Zeeuwse particuliere commissievaart in de
Tachtigjarige Oorlog definitief ten einde liep. Vanaf 1636 staakten de inwoners
van Vlissingen en Middelburg hun investeringen in kaapvaart massaal waardoor
84. KMA, A 14 XI-E-1, Frederik-Hendrik aan Joaehimi d.d. 15 maart 1635 en aan Karei I d.d. 16
maart 1635. Vergelijk ook PRO, SP 84/119 ff. 118r-l 18v.
85. S. Groenveld, Verlopend getij. De Nederlandse Republiek en de Engelse Burgeroorlog 1640-
1646 (Dieren 1984) 92-95 en 223-224.
86. J.I. Israel, Dutch Primacy in World Trade 1585-1740 (Oxford 1989) 162-170. H. Waljen, Das
Hollandische Kolonialreich in Brasilien (Den Haag/Gotha 1921) 316-333.
87. ARA, SG 5514 en 5515 II (Lias Adm.) Adm. Zeeland aan SG, 25 mei 1635 en 3 november
1635. ZA. SZ 2419 (Res. SG) 18 juni 1635.
62