handel te verhinderen. Zij waren bang dat de vreemdelingen zouden wegblijven, waardoor het 'brontoerisme" minder kon floreren. In 1632 stelde de prinsbis- schop een controlezegel verplicht, zodat de oorsprong en de kwaliteit van het ge bottelde water gewaarborgd werden. Door het religieuze klimaat in het prinsbisdom Luik en door de vele Neder landse, Franse en Engelse doktoren die de eigenschappen van het water roemden, werd het kuuroord steeds populairder. Vooral het bezoek van tsaar Peter de Grote in 1717 lijkt ervoor gezorgd te hebben dat Spa in de achttiende eeuw het be roemdste kuuroord van Europa werd. In 1643 bouwden de kapucijnen een klooster. Zij boden met de aanleg van een typisch Franse tuin wandelgelegenheid aan de kuurgangers. Ook vrouwen wer den toegelaten, wat uitzonderlijk was. Hiermee zorgden de kapucijnen in feite voor de eerste grote openbare ontspanningsmogelijkheid in Spa. De rol die de kapucijnen speelden in de ontwikkeling van de kuuroorden in Europa, is overi gens een interessant verschijnsel. Hel was kenmerkend voor bedelorden dat ze zich vestigden in de omgeving van plaatsen waar het geld rinkelde, zoals bij nieuwe steden. Bij de kuuroorden kan iets dergelijks vastgesteld worden. Vanaf het midden van de zeventiende eeuw is de kapucijnenorde actief in een reeks bronnenplaatsen. In 1734 verscheen anoniem de Amusements des Eaux de Spadat later toege schreven werd aan baron van Pöllnitz. kamerheer van de koning van Pruisen. Het betreft een mengeling van galante geschiedenissen, medische inlichtingen en cu riositeiten. Uit het boekje komen de kuuroorden naar voren als internationale ple zier- en ontmoetingsoorden. Naast de bronnen stond een eenvoudig gebouwtje dal oorspronkelijk bedoeld was als schuilplaats bij slecht weer en dal door vuur verwarmd kon worden. La ter ontstond de gewoonte hier te ontbijten. Tussen het drinken van de bekers wa ter. die door vast personeel werden aangereikt, wandelde men in de omgeving of bezocht men de kleine winkeltjes, die overal opgetrokken waren. Ook de ateliers van de ambachtslieden van Spa werden druk bezocht. Zij hadden er sinds de ze ventiende eeuw een traditie van gemaakt de meest uiteenlopende voorwerpen te versieren met paarlemoer, die bekend stonden als 'jolités'. Het verschil tussen de pouhons wordt gevormd door de verhouding tussen de samenstellende delen in het water. Ook de smaak is verschillend. Bekende bron nen zijn de al genoemde pouhon Pierre-le-Grand in het centrum van Spa en de pouhon Prince de Condé, de Tonnelel, waarvan het water veel gas en weinig ijzer bevat, de bronnen de Sauvenière en Groesbeek die veel ijzer bevatten en de spijs vertering moeten bevorderen en de Géronstère en de Homay met een sterke zwa velgeur. De Barissart is de zwakste bron; ook dit water zou de spijsvertering be vorderen. Behalve in de tuin van het klooster wandelde men op de Promenade de Quatre Heures en in het Pare de Sept Heures, waar de dames en heren ook hun afspraak jes hadden. Vanaf het begin van de achttiende eeuw stond Spa bekend als het trefpunt van de aristocratie en kreeg de bijnaam Europees Café. Vanaf 1751 kwam de Lis te des seigneurs et dames venus aux eaux de Spa uit, met de namen en tijdelijke verblijfplaats van de gasten. Men kon zelfs naam kaartjes laten drukken, die onder de andere gasten verspreid werden. In die tijd beleefde Spa gouden jaren. Er kwam een nieuw stadhuis en er werden wandelpa den in de bergen en rond de bronnen aangelegd. Tot ongeveer 1770 bestonden de 92

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 2001 | | pagina 102