door het water van twee bronnen - de Source de la Reine en de Source Marie-
Henriëtte - dat in de hal gelapt en gedronken kan worden.
Nog steeds is de pouhon Pierre-le-Grand in hel centrum van Spa de bekendste
bron. In de bijbehorende wintertuin is een fresco van 9,40 bij 3,23 meter te be
zichtigen, geschilderd rond 1894 door Antoine Fontaine, geassisteerd door een
lokale historicus, Albin Body. Op het schilderij, 'Het Gulden Boek' genaamd,
staan 95 bekende personen afgebeeld die Spa in de loop der eeuwen hebben be
zocht.
In de villa waai- de echtgenote van koning Leopold li, koningin Marie-Hen-
riëtte, vroeger verbleef en in 1902 is gestorven, is het Musée de la Ville d'eaux
gevestigd. Vooral producten van kunstnijverheid, gemaakt als souvenir voor
kuurgangers. zijn in grote hoeveelheid tentoongesteld. Verder zijn er schilderijen,
gravures en tekeningen van bronnen en attributen te zien die met de badcultuur
samenhangen.
De reis nciar Spa
De reisgenoten, die voor hun gezondheid naar het kuuroord gaan, zijn dominee
Jacobus Willemsen, de heer Petrus Dathenus met zijn echtgenote Jozina La
Crois, de heren Hendrik Ackervelt en Jan Seijs, en de - helaas onbekende -
auteur. De eerste twee dagen vergezelt Adriaan de Swarte hen, die echter in
Mechelen afscheid neemt en over Brussel wil terugreizen.
De dagboekschrijver ziet dominee Willemsen duidelijk als de belangrijkste
persoon van het gezelschap. Er wordt met eerbied over hem geschreven en hij
bepaalt het programma van de dag. Veelal duidt de auteur het hele gezelschap
aan als 'de weleerwaarde Heer Willemsen en de vrinden'.
Tijdens de reis en in Spa vinden verscheidene ontmoetingen plaats, voorname
lijk met predikanten. In korte aantekeningen wordt hierna van hen en van Zeeu
wen die voor het gezelschap belangrijk lijken te zijn, een beknopte biografie ge
geven, evenals van de reisgenoten zelf.
Het is interessant te lezen hoezeer de dagindeling in de achttiende eeuw, en in
het bijzonder de dagindeling te Spa, verschilt van de onze. Het blijkt niet onge
woon te zijn dat men 's morgens om zeven uur een bezoek aflegt. Ook het ge
bruik van het water aan de bronnen begint al om vijf uur in de morgen.
Behalve met het drinken van het geneeskrachtige water houdt ons gezelschap
zich bezig met wandelingen in de tuin van het kapucijnenklooster en het maken
van ritjes te paard. Men geniet van het natuurschoon, leeft zeer sober en heeft als
enig doel het bevorderen van de gezondheid. Veel publicaties over kuuroorden in
de achttiende eeuw gewagen van mondaine genoegens, opschepperige elegantie,
liaisons en ontrouw. Onze kuurgangers zullen voor dit soort genoegens net iets te
vroeg in Spa zijn geweest, maar het is vooral hun religieuze levensopvatting die
verhindert dat zij zich op enigerlei wijze met frivoliteiten inlaten. Slechts een en
kele keer worden ze geconfronteerd met uitspattingen, bijvoorbeeld als gasten
die in hetzelfde huis logeren een muziekgezelschap hebben besteld om tijdens de
maaltijd te spelen. Gelukkig kunnen ze daarna op hun eigen kamer eten. zodat ze
dergelijke 'ijdele drinkliederen en dertele danseriën' niet hoeven bij te wonen.
De Zeeuwen houden dagelijks 'stichtelijke samenspraken', waarin ze blijk geven
dankbaar te zijn voor het feit dat zij in vrijheid hun godsdienst kunnen belijden
94
