Gebiedsbeschruving
De delta wordt gevormd door de delta's - eigenlijk estuaria - van de rivieren de
Rijn. Maas en Schelde. In dit artikel verstaan wij onder de delta: de (voormalige)
eilanden, in het noorden begrensd door de Nieuwe Waterweg, de Nieuwe Maas.
de Noord en de Beneden-Merwede. In het oosten vormen de Nieuwe Merwede,
hel Hollands Diep. het Volkerak en het Schelde-Rijnkanaal de grens. De afschei
ding in het zuiden loopt langs de Nederlands-Belgische grens. Dit is niet alleen
de grens tussen twee landen, maar ook. op enkele stukken zandgrond na, de over
gang naar de hogere Vlaamse zandgronden. Ruim 2000 voor Chr. bevond zich op
de plaats van de huidige delta een uitgestrekt waddenlandschap met talrijke kre
ken. Tussen de hoge strandwallen en de zandgronden van Brabant en Vlaanderen
ontstonden op diverse plaatsen uitgestrekte rietmoerassen waarop veenvorming
begon. Rond 300 voor Chr. volgde een periode van transgressie (Duinkerke 0,
waarbij via de kieken een pakket zeeklei werd afgezet. Zo'n zeshonderd jaar la
ter volgde een nieuwe transgressie (Duinkerke n). waarbij strandwallen werden
weggeslagen en kreken diep uitschuurden. Daarna verlandden de kreken. Zij ble
ven uiteindelijk als kreekruggen uitsteken boven het ingeklonken klei-op-veen
gebied. Dit zeekleigebied is tegenwoordig in hoofdzaak als agrarisch cultuur
landschap in gebruik.
Hel Eiland van Dordrecht omvat de vroegere gemeenten Dordrecht en Dubbel
dam; het beslaat zo'n 7100 hectare. Naast het stedelijke gebied van Dordrecht,
bestaat het vooral uit land waar op de lichte rivierklei akkerbouw plaatsvindt.
Het buitendijkse gebied is tamelijk groot en wordt voornamelijk gevormd dooi
de Dordtse en Sliedrechlse Biesbosch.
IJsselmonde, het zeekleigebied direct ten zuiden van Rotterdam, dient, naast
uitbreidingsgebied voor woningbouw, vooral als akkerbouw-, haven- en indus
triegebied. Hieronder worden om pragmatische redenen ook de Maasvlakte en
het Rijnmondgebied (vroeger bekend als het eiland Rozenburg) gerekend. Het
geheel beslaat ongeveer 10.000 hectare. Het buitendijkse gebied langs de Oude
Maas en de Noord vormen de belangrijkste natuurgebieden. Er zijn nog enkele
kreekresten aanwezig, zoals de De vel.
Voorne-Putten bestaal grotendeels uit jonge zeekleigronden en is circa 15.740
hectare groot. Dit voormalige eiland wordt doorsneden door het Voorns Kanaal:
van Maasvlakte en Rijnmond is het gescheiden door het Hartelkanaal en de
Brielse Maas. Het duingebied strekt zich uit van de Kruiningergors tot aan de
Quackgors langs het Haringvliet. In het agrarische cultuurland liggen verspreid
enige kreekrestanten, zoals de Waal bij Rockanje, de Holle Mare, de Welviiel en
de Vierambachtsboezem.
De Hoekse Waard is een zeekleigebied van circa 25.000 hectare. Het Oude
land van Strijen is, samen met de buitendijkse gebieden langs de Oude Maas, het
Haringvliet, het Hollands Diep en het Spui, het belangrijkste natuurgebied. Daar
naast bevinden zich er ook nog enkele kreken, zoals het Groote Gal.
Goeree-Overflakkee. met een oppervlakte van circa 22.000 hectare, bestaat
voornamelijk uit akkerbouwgebied. De belangrijkste natuurwaarden bevinden
zich in de buitendijkse gebieden rondom het eiland op de drooggevallen en in
middels begroeide Slikken van Flakkee.' Andere belangrijke natuurgebieden zijn
de Scheelhoek en De Kwade Hoek. Het duingebied omvat onder meer de Mid
del- en Oostduinen en de geïsoleerd geraakte Westduinen. In het akkerbouwge-
141
