het mogelijk een compleet en rijk geschakeerd beeld te krijgen van de omvang
en het gebruik van het huis in de achttiende eeuw.
Een geheel nieuw hoofdstuk breekt aan in 1888, als het pand door de mecenas
mr. G.N. de Stoppelaar wordt aangekocht ten behoeve van een museum voor het
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Voor deze functie werd het gebouw
geschikt gemaakt, onder meer door - naar analogie van het Rijksmuseum in Am
sterdam - een van de binnenplaatsen te overkappen als tentoonstellingsruimte.
Met deze functie was definitief een einde gekomen aan het gebruik als woonhuis.
De geschiedenis van het gebouw valt, zoals uit hel bovenstaande blijkt, uiteen in
drie hoofdperioden, die door grote verbouwingen in de eerste helft van de acht
tiende eeuw en in 1888 van elkaar zijn gescheiden.
Huis van de grafelijk rentmeester (circa 1550-1700)
Stedenbouwkundige situatie
Middelburg was. zoals de naam onthult, ooit een stad met een burg, een ver
sterkte ring waarbinnen men veilig kon wonen. Bij de uitbreiding van de stad
werd eerst de ring bebouwd met de daaraan grenzende terreinen: de Sint Pieter-
straal langs de Abdij, de Lange Delft, de Markt, de Lange Noordstraat, de Wage-
naarstraat en de Balans. De vroegst bekende plattegrond waarop hel stratenpa-
troon voorkomt, is die van Jacob van Deventer uit 1553.' Voor de omgeving van
de Wagenaarstraat geeft deze nog een geheel ander beeld le zien. Verbreedt de
Wagen aarstraat zich ter hoogte van nummer 1 thans tot het Hofplein, vroeger
vernauwde de straat zich daar juist door de aanwezigheid van de Sint Pieters- of
Noordmonsterkerk. Dit was één van de twee hoofdkerken van Middelburg in de
Middeleeuwen. De kerk strekte zich, tot de sloop in 1835, uit over de volle
lengte van het huidige Hofplein. Achter de zware toren was het kerkhof nog door
een rij huizen van de Noordstraat gescheiden. Rondom sloten de straten op het
rechthoekige Sint Pieterskerkhof aan: aan de zuidzijde met een smalle straat tus
sen Wagenaarstraat en Noordstraat, aan de noordzijde met een straat vanuit de
Lange Noordstraat, ter hoogte van het transept van de kerk onderbroken door de
'Schotse Hoek', de huidige Koningstraat, aan de oostzijde met een dwarsverbin
ding naai- de Wagenaarstraat, langs het koor van de Sint Pieterskerk. Ook in de
Wagenaarstraat bestond een andere situatie. Achter de bebouwing aan de noord
zijde bevond zich het Begijnhofcomplex met de Begijnhofkerk en huisjes voor
de begijnen, hel geheel omgeven door een muur. De huidige Bree was toen nog
niet doorgetrokken naar de Zuidsingel, maar gaf slechts toegang tot het Begijn
hofcomplex; vandaar de oorspronkelijke benaming 'Breestraat van het Begijn
hof'.
De kaart van Van Deventer loont in de Wagenaarstraat tussen Bree en Hofplein
nog een zijstraat. Volgens een mededeling van F. Nagtglas in de oude catalogus
van de historisch-topografische atlas Zelandia Illustrata was dit het Rentmeester
straatje. zo genoemd naar het naastgelegen huis van de rentmeester Bewesten
Schelde, Phi li bert Tuyl van Serooskerke. die in de Wagenaarstraat woonde.J
Daarmee zijn we aangeland bij het pand Wagenaarstraat 1dal op basis van de
bewoningsgeschicdenis is te identificeren als het woonhuis van deze belangrijke
ambtenaar in dienst van de grafelijkheid.
42
