PRIJSVRAGEN
241
Conceptprijsvraag 322
Daar het gebrek aan goed drinkwater, dat zich in Zeeland niet zeldzaam doet
gevoelen, ongetwijfeld eenen nadeligen invloed op den gezondheidstoestand van
deszelfs inwoneren uitoefent, en het alzoo van het grootste belang is, daarin zoo veel
mogelijk te voorzien, zoo wordt de vraag voorgesteld: Of het boren van artesische
putten met vooruitzigt van goed gevolg in den Zeeuwschen bodem zoude kunnen
beproefd worden, met opgave tevens van de geologische gesteldheid van den grond
dezer provincie, alsmede van alle bijzonderheden welke bij het boren van artesische
putten op andere plaatsen binnen het Rijk zijn bekend geworden.
Indiener C.A. Rethaan Macaré (inv.nr. 99, nr. 25).
Conceptprijsvraag 323
Onder de weinige eigendommelijke takken van nijverheid, welke in deze provincie
alsnog aanwezig zijn, en in betrekking staan tot handel, landbouw en fabriekwezen,
behoort de cultuur en de bereiding der meekrap. Reeds gedurende verscheidene eeu
wen was de mee een hoofdproduct van Zeelands landbouw; zoo wel de deugd van deze
alhier geteelde verfstof, als derzelver wjze van bereiding, waren de waarborgen voor
den gebruiker en vestigden alom deszelfs roem, terwijl men geene noemenswaardige
mededinging in de voortbrengselen van dit fabrikaat in andere Rijken ondervond.
Dan sedert het begin dezer eeuw heeft men in Frankrijk op de bebouwing en be
reiding dezer plant zich met kracht toegelegd, zoodat het product, hetwelk in dat
geheele Rijk in 1800 slechts 5 millioenen kilogrammen bedroeg, in 1842 alleen in het
departement van Vaucluse tot 20 millioenen is opgevoerd geworden; met dat gevolg
dat de Fransche mee op alle markten van Europa die uit Holland heeft verdrongen.
In Frankrijk is de wijze van bereiding geheel aan de nijverheid overgelaten en aan
geene voorschriften gebonden. In Nederland bestaan voortdurend dezelfde vroegere
verordeningen volgens welke men verpligt is, alleen de daarbij aangewezene sorte
ringen te bereiden, denwelke weliswaar de Fransche meekrap in deugd overtreffen,
doch uit hoofde der hoogere prijswaarde, minder in den handel gevraagd worden;
en zulks voornamelijk omdat heden ten dage bij de groote concurrentie, in de pro
ductie der gedrukte katoenen waarvoor deze verwstof gebezigd wordt, de fabrikant
meer tot het goedkoope dan tot de deugd der verwstof overhelt. Deze beperkende
verordeningen, veroorzaken niet alleen minder aftrek van het Nederlandsch fabrikaat,
maar geven aanleiding tot ontduiking der bepalingen, waardoor kwade practijken
ontstaan dewelke de vroegere roem van deze verwstof aanmerkelijk hebben benadeeld,
maar tevens het bestaan dezer nijverheid, welke aan zoo vele handen werk verschaft,
in gevaar heeft gebragt om zich niet voortdurend te kunnen staande houden. Bij een
algemeen overzigt van den plaatshebbende vooruitgang in alle vakken van industrie
ontstaat dus de vraag: of het met het belang van dit fabrikaat in den tegenwoordigen
tijd is overeen te brengen, om deze nijverheid aan dezelfde verpligtingen te blijven
onderwerpen, welke in vroegere tijden dienstbaar en nuttig waren, maar thans eene
tegenovergestelde uitwerking hebben, vermits men door dezelve verpligt wordt, eene
bereiding te doen plaats hebben, welke in den handel minder gevraagd wordt; en of
diensvolgens zulke bepalingen niet moeten geacht worden, eenen hinderpaal op te le
veren, tegen verbeteringen welke eene vrije industrie zoude kunnen doen verwachten.
Het Genootschap, volgens het doel harer instellingen, wenschende mede te werken
tot bevordering van het voordeel harer landgenooten, en om in het belang dezer zaak