20
KOSTELYCKE WAREN
Schilderijen
Opvallend is de enorme hoeveelheid schilderijen die naar Middelburg verscheept
wordr. In 1630 wordt voor 300 vlaams aan schilderijen in Lillo aangegeven, in
1659 loopt dit op tot ruim 900 vlaams, in 1662 zelfs tot 1.800 vlaams. Daarna
lopen de aantallen even terug, maar in 1675 wordt weer voor 600 vlaams aan
schilderijen naar Middelburg gestuurd. Wanneer recente berekeningen kloppen en
de gemiddelde prijs van een goed schilderij rond het midden van de zeventiende
eeuw rond de 1 vlaams ligt dan zijn dit enorme aantallen die niet allemaal voor
de Middelburgse markt bestemd geweest kunnen zijn.60 Hoewel de belangstelling
voor schilderijen in Middelburg groot is en gedurende de hele zeventiende eeuw
schilderijenhandelaren in de stad te vinden zijn, lijken de Zeeuwen meer in de
Hollandse dan in de Vlaamse schilderkunst geïnteresseerd.61 Wanneer in boedel
inventarissen bij de opsomming van schilderijen namen genoemd worden, betreft
dit overwegend Zeeuwse en Hollandse meesters.62 Een brief van de Middelburgse
koopman Jacques Bollens aan de Antwerpse kunsthandelaar Matthijs Musson van
29 maart 1643 wijst ook in deze richting: 'In Middelburg is weynich met schilde-
rije te doen, heb noch al de stucken bij mij die augustus laatstleden van uwe edele
man gecoght heb'.63 Hiertegenover staat dat uit brieven en rekeningen wel degelijk
blijkt dat diverse Zeeuwen voor privé-gebruik schilderijen in Antwerpen bestel
len.64 Ook deelt het Middelburgse Lucasgilde met regelmaat boetes uit wegens het
ongeoorloofd verkopen van Brabantse schilderijen.65
Dat ook Matthijs Musson in Middelburg een potentiële markt ziet, blijkt uit het
feit dat hij gedurende een aantal jaren actief op zoek is naar Middelburgse ver
tegenwoordigers voor dit deel van zijn handelsactiviteiten. Nadat de contacten met
Bollens op niets zijn uitgelopen, probeert Musson in de jaren zestig met Theodoor
van Kessel een handel in schilderijen op te zetten.66 De stukken van 'Van Boust'
die Musson in september 1663 in de aanbieding heeft, worden door Van Kessel
onder de aandacht van diverse potentiële klanten gebracht. Eén liefhebber heeft
wel belangstelling, maar wil de schilderijen eerst zien. Indien Musson de stukken
naar Middelburg stuurt, belooft Van Kessel ze naar beste vermogen te zullen ver
kopen. Erg goed gaan de zaken blijkbaar niet, want een paar jaar later benadert
Musson koopman Theodoor Hoste.67 Deze bericht echter 'int minst geen verstant
van schilderien' te hebben en weinig heil te verwachten van transacties op dit
gebied. Wel attendeert hij Musson in februari 1667 op twee belangrijke schilde
rijenveilingen en wijst hij hem erop dat in Middelburg op dat moment diverse
stukken van Wouwermans te koop worden aangeboden. Mocht Musson interesse
hebben, dan wil Hoste wel bemiddelen. Hoewel Musson hiervan inderdaad werk
maakt en een Franse relatie in de schilderijen probeert te interesseren, gaat het alle
maal te traag.68 Op 14 maart schrijft Hoste dat het werk van Wouwermans reeds
verkocht is. Waarom Musson in dergelijke gevallen niet rechtstreeks met
Middelburgse schilderijenhandelaren als Hendrik van Schuylenburg werkt, is niet
duidelijk.
Potentiële Zeeuwse klanten weten de weg naar de Antwerpse firma's blijkbaar
zelf te vinden. Nicolaas van der Goes uit Zierikzee wendt zich bijvoorbeeld in
1653, wanneer hij vijf schilderijen wil laten maken, direct tot de firma
Forchondt.69 Alvorens een definitieve opdracht te verstrekken, wil Van der Goes
