Noten
76
BETWIST GEZAG
1 De drie belangrijkste boeken over de koloniale Braziliaanse slavenhandel zijn: Joseph
Miller, Way of death. Merchant capitalism and the Angolan slave trade, 1730-1830. Madison
1988; Manolo Garcia Florentino, Em Costas Negras. Uma História do Trdfico Atldntico de
Escravos entre a Africa e o Rio de Janeiro (Séculos XVIII e XIX). Rio de Janeiro 1995 en Luis
F. Alencastro, O trato dos viventes. Formafdo do Brasil no Atldntico Sul. Rio de Janeiro 2000.
2 Klaas Ratelband, Nederlanders in West-Africa 1600-1650. Angola, Kongo en Sao Tomé.
Zutphen 2000.
3 Voor de slepende vredesonderhandelingen zie: Evaldo Cabral de Mello, O Négocio do
Brasil. Portugal e os Palses Baixos e o Norteste, 1641-1669. Rio de Janeiro 1998.
4 Robin Law, The Slave Coast of West Africa 1550-1750. The impact of the Atlantic slave
trade on an African society, Oxford 1991, 135-136. De Brazilianen prefereerden slaven
van de Minakust aangezien die de vaardigheden hadden om goud te winnen. A.J.R.
Russell-Wood, Salvery and freedom in colonial Brazil. Oxford 2002, 113-114.
5 Albert van Dantzig, Les Hollandais sur la Cöte de Guinée. A l'époque d'Essor de TAssanti
et du Dahomey, 1680-1740. Parijs 1980, 24; P.C. Emmer e.a., Overzee. Nederlandse
koloniale geschiedenis, 1590-1975. Haarlem 1982, 163-164.
6 Henk den Heijer, Goud, ivoor en slaven. Scheepvaart en handel van de Tweede
Westindische Compagnie op Afrika, 1674-1740. Zutphen 1997, 201-204; Ernst Pijning,
'Le commerce négrier brésilien et la transnationalité. Le cas de la compagnie de
Corsico'. In: Dix-Huitiéme Siècle 33 (2001) 63-79.
7 A.F.C. Ryder, 'The re-establishment of Portuguese factories on the Costa da Mina to
the mid eighteenth century'. In: Journal of the Historical Society of Nigeria 1:3 (1958)
157-183; Pierre Verger, Flux et reflux de la traite des nègres entre le Golfe de Bénin et Bahia
de Todos os Santos du XYIIe au XIXsiècle. Parijs/Den Haag 1968, 69-76.
8 Verger, Flux et reflux, 51-53.
9 Dauril Alden, Royal government in colonial Brazil. With special reference to the admi
nistration of Marquis ofLavradio, Viceroy, 1769-1779. Berkeley/Los Angeles 1968, 403-
416.
10 Ernst Pijning, 'Passive resistance: Portuguese diplomacy of contraband trade during
king John V's reign (1706-1750)'. In: Arquipélago-História tweede serie, II (1997) 171-
191.
11 Nationaal Archief (NA), Staten-Generaal (SG), Liassen Portugal, 7022/1. Missive resi
dent Houwens aan griffier Fagel, 18 oktober 1729.
12 C. Reinders Folmer-van Prooijen, Van goederenhandel naar slavenhandel De
Middelburgse Commercie Compagnie 1720-1755. Middelburg 2000, 76, 77.
13 Adriaan Wisse, De Commercie-Compagnie te Middelburg van haar oprichting tot het jaar
1754, Utrecht 1933, 35; Zeeuws Archief (ZA), Middelburgse Commercie Compagnie
(MCC), Rapportage Aldias Attinga voor vergadering directie MCC, 16 april 1724, 13,
p. 61; ZA, MCC, 39, secrete notulen directeuren MCC, 9 november 1723.
14 Wisse, De Commercie-Compagnie, 44.
15 Reinders Folmer-van Prooijen, Van goederenhandel naar slavenhandel, 80.
16 Charles R. Boxer, The Golden Age of Brazil, 1695-1750. Growing pains of a colonial socie
ty. Berkeley 1962, 84-105.
17 Ernst Pijning, 'Controlling contraband: mentality, economy and society in eighteenth-
century Rio de Janeiro'. Baltimore 1997, 103, table 3.1.
18 ZA, MCC, 320. Scheepsjournaal Don Louis, 14 december 1724 tot 8 januari 1725.
19 Arquivo Nacional Rio de Janeiro (ANRJ), Colonial (Col.), códice 87, vol. 2, fl. 4r.
Order gouverneur Luis Vahia Monteiro aan Alfares Luis Francisco, 20 mei 1725.
