TOT UYTERSTE RUINE
115
91 Voor die acties Israel, Dutch Republic 128-129.
92 Voor de suiker als motor van de Nederlandse gouden eeuw O. Vlessing, 'The
Portuguese-Jewish Merchant Community in Seventeenth-century Amsterdam' in: C.
Lesger en L. Noordegraaf (ed.) Entrepreneurs and Entrepreneurship in Early Modern
Times. Merchants and Industrialists within the Orbit of the Dutch Staple Market (Den
Haag 1995) 223-243, met name 242-243.
93 Israel, Dutch Republic130-132, 202.
94 Rahn Phillips, Six Galleons, 191-195.
95 J.I. Israel, Conflicts of Empires. Spain, the Low Countries and the Struggle for World
Supremacy 1585-1713 (Londen/Rio Grande 1997) xx.
96 J.I. Israel, 'Olivares and the Government of the Spanish Indies, 1621-1643' in: Ibidem,
Empires and Entrepots. The Dutch, the Spanish Monarchy and the Jews, 1585-1713
(Londen/Ronceverte 1989) 265-283.
97 Toortse der Zee-vaert door Dierick Ruiters (1623), Samuel Brun's Schiffarten 1624, S. P.
L'Honoré Naber (ed.) [Werken uitgegeven door de Linschoten-Vereeniging VI] ('s-
Gravenhage 1913).
98 E. Sluiter, 'Dutch-Spanish Rivalry in the Caribbean Area, 1594-1609', Hispanic
American Historical Review 28 (1948) 165-196, aldaar 181.
99 Van Rees, Geschiedenis II, 420.
100 R. Baetens, 'The Organization and Effects of Flemish Privateering in the Seventeenth
Century', Acta Historiae Neerlandicae 9 (1976) 48-75. Stradling, 'Spanish Dunkirkers'
en Armada of Flanders. A. P. van Vliet, Vissers en Kapers. De zeevisserij vanuit het
Maasmondgebied en de Duinkerker kapers (ca 1580-1648) ('s-Gravenhage 1994) en
Vissers in oorlogstijd. De Zeeuwse zeevisserij in de jaren 1568-1648 (Middelburg 2003).
101 Den Heijer, Geschiedenis, 61.
102 J. de Laet, Iaerlyck Verhael van de verrichtinghen der Geoctroyeerde West-Indische
Compagnie, S.P. L'Honoré Naber (ed.) [Werken uitgegeven door de Linschoten-veree-
niging] 4 delen ('s-Gravenhage 1931-1937) II, 102.
103 J.I. Israel, 'The Holland Towns and the Dutch-Spanish Conflict, 1621-1648', Bijdragen
en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden 94 (1979) 41-69 en Dutch
Republic, 223-249. J.H. Kluiver, De souvereine en independente staat Zeeland. De politiek
van de provincie Zeeland inzake vredesonderhandelingen met Spanje tijdens de
Tachtigjarige Oorlog tegen de achtergrond van de positie van Zeeland in de Republiek
(Middelburg 1998) 129-150. M.G. de Boer, 'Een memorie over den toestand der West-
Indische compagnie in het jaar 1633', Bijdragen en Mededelingen van het Historisch
Genootschap 21 (1900) 343-362.
104 IsraelDutch Republic, 198-199,203.
105 Kluiver, Souvereine en independente staat Zeeland, 283.
106 J.H.J. Hamelberg, De Nederlanders op de West-Indische eilanden (Willemstad, Curasao
1901, uitgave 1979). Van Grol, Grondpolitiek.
107 De Laet, Iaerlyck Verhael III, 187-195. De veronderstelling van L'Honoré Naber en
Wright (ed.), Piet Heyn I, lxxx-lxxxi, dat de expeditie wellicht op denkbeelden van Piet
Hein berustte is onjuist.
108 Voor het aantal tabaksplanten M. van Wallenburg, 'Het reisverhaal van Gelein van
Stapels: een Zeeuwse schipper op de Wilde Kust, 1629-1630', Zeeuws Tijdschrift 45
(1995) 9-14 en 6-10, aldaar 12.
109 Report II, 76.
110 Ballintijn, 'Nieuw-Walcheren', 145-146. Report II, 73-78.
111 Report II, 77-78.
112 J. Hygino, 'Relatórios e cartas de Gedeon Morris de Jonge no tempo do dominio
Holandez no Brazil', Revista do Instituto Historico e Geografico Brazileiro 58 (1895) 237-
319. C. de Abreu, Chapters of Brazil's Colonial History 1500—1800 (New York/Oxford
1997) 105-106.