PIERRE BOREL
99
onbekend was geweest, zich onder hun ogen voor het eerst liet zien. Ze feliciteer
den elkaar met die uitzonderlijke eer. Toen opende de uitvinder eigenhandig het
eerste kistje of kompas, vervolgens het tweede en daarna het derde. De kistjes
benamen de man bijna zijn adem, want de naald die geprepareerd was tijdens de
nachtevening in de lente, liet niet de correcte aanduiding zien. Ook de andere
naalden lieten niet de aanduiding zien die verhoudingsgewijs afweek zoals hij had
gezegd, maar ze lieten stuk voor stuk duidelijk allemaal iets anders zien, dat elkaar
tegensprak. [62] Toen dit duidelijk was geworden, vervloog de vooraf gevoelde
verwachting van de heren gevolmachtigden en, in het bijzonder, van de ongeluk
kige uitvinder geheel en al. Hij was door schaamte overmand, vertrok en ver
dween.
Deze krachtmeting paste goed bij de beroemde Galileo Galilei. Hij heeft zich zelfs
met een brief en een bescheiden boekje tot de doorluchtige Staten-Generaal van
de Verenigde Nederlanden gewend, die in 's-Gravenhage in Holland vergaderen.
Vooraf sprak hij over de vele zaken die de Republiek tot eer strekken, en over het
bekwame gedrag in oorlog en vrede waardoor de Republiek zijn roem en eer in
oost en west tot aan beide polen toe verspreid had. Hij sprak ook over het veel
vuldig uitvinden van instrumenten door de onderdanen ervan. Met de volgende
zinnen stelde hij zeer welsprekend een nieuwe uitvinding van zichzelf voor.
Doorluchtige en hoogmogende Heren Staten-Generaal van de Verenigde Provinciën van het
Verenigde Nederland
Met verschuldigde eerbied en in alle bescheidenheid laat de beroemde Galileo Galilei uit
Florence, voornaam wiskundige en filosoof van de groothertog van Toscane, weten dat hij heel
nauwkeurig en zorgvuldig onderzoek gedaan heeft en [63] dat hij (zoals hij vol vertrouwen
hoopt) een manier gevonden heeft waarmee op elk tijdstip op elke plaats op het land oi op zee
door iedereen de correcte lengte van de plek waar men zich bevindt, kan worden aangegeven
en herkend. En hoeveel die plek verder naar het oosten of naar het westen ligt vanaf de meri
diaan van een stad, staat of haven; deze meridiaan kan ieder voor zichzelf in gedachten nemen.
Deze uitvinding van hem zal in de toekomst zeer bruikbaar en nuttig zijn voor scheepvaart en
zeelui, in het bijzonder voor onderdanen van uwe hoogheden, die over alle zeeën en landen
met heel veel roem hun bekende reizen en tochten hebben gemaakt, en dagelijks opnieuw
maken, en dagelijks overal hun aanzienlijke handel uitbreiden. Vol verlangen uw roem te ver
groten en met de eervolle beloning in gedachten zou hij de status van smekeling bereiken, als
hij dat verdiende, bij de ongewoon sterk gemiste kennis van de lengtegraden. Dus wilde hij
zijn uitvinding liever aan u, doorluchtige heren, aanbieden en nederig wijden dan aan alle
andere stammen en volken, die niet meer meetellen. Hij smeekt u dus dat uwe hoogheden de
opdracht willen geven dat een aantal geleerden die bekend zijn met de zaak waarom het gaat
en die integer en betrouwbaar zijn, een commissie vormt. Rekening houdend met de hoge
leeftijd en de grote afstand van de woonplaats van de uitvinder (deze leeftijd staat [64] hem
persoonlijke aanwezigheid in deze Provinciën niet toe) kan hij hen in goed vertrouwen zijn
uitvinding schriftelijk demonstreren en laten beoordelen. Dan kunt u, doorluchtige en hoog
mogende heren, op basis van het verslag van uw commissieleden, een oordeel vellen over de
betrouwbaarheid en zekerheid van de voorgestelde ontdekking van de lengtegraden van plaat
sen. Na de goedkeuring kunt u zelf wat hij bescheiden vraagt, toewijzen als eervolle beloning
van het zo gehoopte bewijs. Was getekend, Galileo Galilei.
