UIT VADERLANDSLIEFDE wacht een geschenk aangeboden waaraan een grote belofte verbonden leek te zijn. Jacob Snijder, burgemeester van Veere, bezorgde hem een aantal van lenzen voor ziene blikken kokers, waarvan de familieoverlevering wilde dat het de eerste pro ducten van Sacharias Jansen waren geweest. De vader van de Veerse burgemeester, de inmiddels overleden makelaar Zacharias Snijder, was jaren lang thesaurier van het Zeeuws Genootschap geweest en had op zijn sterfbed de wens geuit dat deze objecten aan het Genootschap zouden worden geschonken. Over de vraag hoe zijn vader aan deze werkstukken was gekomen, moest zoon Snijder het antwoord schuldig blijven. In een brief aan De Stoppelaar schreef hij er het volgende over: Als een herinnering uit mijne jeugd is het mij steeds bijgebleven.dat zowel de 'lange buise', als de verrekijker in het houle kistje geborgen, mij meermalen werden vertoond met de mededeling dat zij de vrucht waren van de allereerste uitvinding der verrekijkers door Zacharias Jansen, terwijl het mij tevens niet is ontgaan dat beide stukken herhaaldelijk op de kamer van mijnen vader iverden in ogenschouw genomen, onderzocht en bewonderd door wijlen den heer S. Bomme, mede te Middelburg woonachtig, met bijvoeging der ivoorden die mij destijds deden lagchen: 'Neef Snijder, bewaar ze, mijn jongen, als goud en verkoop ze voor geen schatten van de wereld; ge zijt de eenige die de echte en eerste hebt van Jansen zeiven. Deze verzekering, zoowel van mijnen Oud-oom, als van mijnen vader staat mij nog levendig voor de geest A Voor zover bekend werden Snijders 'blikken buizen voor het eerst in 1841 in de openbaarheid gebracht, toen ze door hem werden getoond op een tentoonstelling van voorwerpen betreffende de geschiedenis van Middelburg, die door de oud heidkundige Pieter Johannes Rethaan Macaré in het stadhuis was ingericht. De expositie werd geopend door koning Willem II, die naar verluidt 'dit eerste begin eener uitvinding, die voor de wetenschappen zoo onschatbaar is, met belangstel ling had bekeken. 65 Nadien waren deze 'eenvoudige kijkers', die volgens de over levering 'door Zacharias Jansen in 1590 werden vervaardigd', vaker geëxposeerd, onder meer op de Tentoonstelling van Nijverheid die in 1858 in de concertzaal te Middelburg werd gehouden/'6 Hartings onderzoek van Snijders kijkers Met Snijders legaat werd de vraag naar de uitvinder van de verrekijker voor het Zeeuws Genootschap in 1866 opnieuw actueel. Want wat te denken van dit geschenk? Kon het maaksel werkelijk van Jansen zijn? De deskundige die uitsluit sel leek te kunnen geven, lag voor de hand. De Utrechtse hoogleraar Harting was immers een erkend expert op het gebied van de microscopie. In de jaren 1848- 1853 had hij met zijn boek Het Mikroscoop, deszelfs gebruik, geschiedenis en tegen woordige toestand een alom geprezen standaardwerk geschreven. Bovendien lag Hartings krachtig pleidooi voor de oprichting van een standbeeld voor de uitvin ders nog vers in ieders geheugen. Het lag daarom voor de hand hem een oordeel te vragen, temeer daar de overlevering binnen de familie Snijder erg onzeker was. In mei 1867 verzocht J.H. de Stoppelaar, secretaris van het Genootschap, Harting dan ook een onderzoek in te stellen naar de optische samenstelling van deze 'alles behalve sierlijke buizen, waarvan de kleinste met zorg in een mahonijhouten kist je wordt bewaard'. Indien Hartings onderzoek iets zou kunnen opleveren 'omtrent

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 2007 | | pagina 29