UIT VADERLANDSLIEFDE
31
sen van de menselijke vooruitgang, om elders in het land bewaard en tentoonge
steld te worden.79
In 1884 was Jansens instrument (of was het een kopie?) opnieuw te zien in het
'Science Museum' te Londen. Voor de Engelse 'microscopist and renowned micro
scope antiquarian John Mayall jr. was dit niet genoeg. In 1889 reisde hij naar
Middelburg om in het Museum van het Zeeuws Genootschap Jansens 'originele'
microscoop in alle rust te kunnen bestuderen. Na terugkomst in Engeland ver
klaarde hij in het Journal of the Royal Microscopical Society dat hij 'unhesitatingly
[would] affirm the microscope to be older than the so-called Galileo microscope .50
Laatstgenoemde microscoop, toegeschreven aan de bekende Italiaanse geleerde
Galileo Galilei, was in 1876 eveneens op de South Kensington Exposition te zien
geweest (zie afbeelding 14, instrument nummer 6). Aangezien deze Galileï-tele-
scoop volgens recente inzichten een product is uit het midden van de negentien
de eeuw, had Mayall daarin beslist gelijk, zij het op een andere manier dan hij
destijds vermoedde!
In 1891 nam Mayall, gevoed door een ongebreideld enthousiasme, het initiatief
tot het kopiëren van 'Jansens' microscoop. Van de vier kopieën die onder zijn
supervisie zijn gemaakt, zijn er anno 2008 nog steeds exemplaren te vinden in
Washington en Londen. In 1906 is bovendien nog een kopie gemaakt voor het
'Deutsches Museum' in München (zie afbeelding 14 a en b).s' Maar inmiddels is
Hartings dubieuze identificatie wel achterhaald. De catalogus van de Amerikaanse
Billings Microscope Collection merkte dat in 1974 fijntjes op:
For many years the original instrument was believed to have been made by the Jansens, but recent
evidence tends to refute this.*1
Het is overigens spijtig dat Mayall bij zijn onderzoek in 1889 geen aandacht lijkt
te hebben besteed aan de lange buizen uit Snijders legaat. Want in tegenstelling tot
de 'korte buis' hebben Snijders lange buizen het oorlogsgeweld van 1940 niet over
leefd. Zelfs een kopie is niet bewaard gebleven.
Afb. 14 a en b. Twee kopieën van Jansens vermeende microscoop vervaardigd op initiatief van
John Mayall in 1891. Andere exemplaren bevinden zich in het Deutsches Museum te
München en het British Museum te Londen. Courtesy of the Billings and Crisp Collection,
National Museum of Health and Medicine, Armed Forces Institute of Pathology, Washington
D.C. (USA).
