PIERRE BOREL
75
derenswaardige kijkers die in de korre rijd waarin ze bekend zijn, aan de hemel nieuwe sterren
en op aarde andere nieuwe lichamen (talrijker dan wat er eerder te zien was) ontdekt hebben.
Het gevolg is dat de kijkers voor ons de weg tot grotere en meer volmaakte kennis van de
natuur geopend schijnen te hebben. Zij hebben namelijk ons gezichtsvermogen voorbij de
grenzen, waardoor de fantasie van onze voorouders werd ingeperkt, uitgebreid.
Deze uitbreiding van onze kennis met betrekking tot het zien maakt ons duidelijk dat er nog
veel verborgen geheimen zijn en dar Bacon met recht zijn aanzet heeft gegeven tot de ont
wikkeling van de wetenschappen/'
Hoofdstuk 4. Materiaal van de kijkers en hun vervaardiging en
slijpen
Als je bij wijze van proef alleen maar materiaal wilt gebruiken waarmee je gemak
kelijk veel tot stand kunt brengen op het gebied van de optica: [5] uit heel helder,
bevroren water fabriceer je moeiteloos lenzen en verschillende kijkers. Hiermee zie
je verschillende dingen en je leert de dingen kennen, die je met je verstand onder
zocht hebt. Maar als na dit simpele experiment de kijkers in de buurt moeten
komen van je wensen, dan kun je andere maken van Venetiaans glas of van helder
bergkristal. Toch zijn kijkers van het uitverkoren Venetiaanse glas het beste. Wat
het slijpen betreft: er moeten holle of bolle ijzeren, bronzen of tinnen schalen
gemaakt worden volgens de voor jou noodzakelijke profielen van de gewenste cir-
kelomvang. En in het middelpunt van deze profielen, of vlak erbij, ligt het brand
punt, of de afstand, van de kijker.
Later worden deze glazen afgewerkt met houtskool van wilgenhout, heel fijn zand,
enzovoort. Een enkeling werkt ze ook af met azijn, ja zelfs met sterk water, volgens
Sirtori.
De gewone, gangbare methode is dat de kijkers gelijkmatig met de hand in scho
tels worden gedraaid en dat ze eerst met zeer vette stoffen in water of olie worden
gepolijst, namelijk met stukgewreven zandsteen, heel fijn zand, as, tripel, mergel
en ten slotte tinpoeder, maar velen zweren bij dodekop. Ook kunnen zonder veel
moeite rechte stukken glas in aardewerken schalen die van tripelaarde gemaakt
zijn, op een gematigd vuur zo zacht worden gemaakt, dat ze met behulp van een
tweede schaal in spiegelbeeld een holle of bolle vorm aannemen. Vervolgens hoe
ven ze alleen maar geslepen te worden. Zo kunnen niet alleen kijkers maar ook [6]
holle brandglazen en veel andere bijzondere heerlijkheden gemaakt worden.
Maar zelfs de best geslepen kijkers zijn vol scheurtjes en onregelmatigheden, zoals
voor iedereen die ze met een microscoop bekijkt, eenvoudigweg duidelijk is. Dit
is niet verwonderlijk, omdat de deeltjes van de stoffen waarmee ze geslepen wor
den, hoekig zijn, ook al kunnen we ze niet zien. Daarom heb ik er alle vertrouwen
in en hoop ik dat we met Gods hulp in de toekomst de kijkers beter kunnen
maken en zo veel nieuwe dingen kunnen ontdekken. Ook dingen die zeker nutte
loos zullen zijn. Als wat ik in gedachten heb, uitvoerbaar is, kunnen kijkers zon
der twijfel zonder bijgevoegde stoffen geslepen worden. En nog beter als de uit
vinding van Rheita - drie of vier lenzen met parabool- of ellipsvorm in dezelfde
buis - hiermee wordt gecombineerd. Maar dat geheim zal ik onthullen tot vreug
de van de nieuwsgierigen.
