78
PIERRE BOREL
de gewenste ronding. [11] Plak het later met een plakmiddel aan een stokje en
draai het met de vereiste stof rond in de bolvormige holte, die gemaakt is in een
stuk koper. En dat moet zoveel mogelijk in de buurt komen van een bol.
Er zijn microscopen met een enkel bolletje, dat in een buis zit opgesloten, waar de
voorwerpen voor gelegd worden. Er zijn er ook met een onderliggend glazen
kokertje, waarin kleine dingen gedaan worden, of met een schaal eraan vastge
maakt om vloeistoffen te kunnen bekijken. Of met een geleidesysteem dat net als
een kijker naar believen teruggehaald of vooruitgeschoven wordt en waaronder
voorwerpen worden gelegd. Tegenwoordig worden er meer lenzen, namelijk vier
of drie, in aangebracht en zo verschijnen de voorwerpen groter. Dit gebeurt in de
telescoop van Rheita, een zeer voortreffelijke nieuwe uitvinding.
Velen hebben openlijk gesproken over de vervaardiging van deze kijkers. Wie geïn
teresseerd is, moet hen er maar op naslaan. Maar dan vooral Antonio de Dominis
{Stralen van het zien en van het licht), Maurolico, Scheiner {Roos van Ursmus),
Sirtori, Kepler {Breking van het licht), Malapert, Aguilon, Delia Porta, Witelo,
Descartes, Hevelius en vele anderen.
Voortreffelijke vakmannen en bouwers zijn Torricelli en Fontana geweest.
Tegenwoordig zijn het de Pool Hevelius, Ferrier uit de Auvergne die in Parijs leeft,
net als Chorez en Guillaume Menard die daar ook hun tijd doorbrengen, en
Stephanus Bressieus uit Grenoble. Van hen heeft Ferrier eens voor Descartes een
kijker van tien duim gemaakt [12] waarmee plantjes op zes kilometer een duim
groot schenen. En verder blinken in dit vak Johannes, de zoon van onze Sacharias
Jansen, uit Zeeland, de heer Chalamonius, stadsbestuurder van Aken, en, uit
Rome, de heer Eustatio uit.
Toch moet opgemerkt worden dat de hierboven geprezen Rheita de dubbele tele
scoop heeft uitgevonden. En hij heeft een geheim uitgevonden waardoor de gewo
ne telescopen door de toevoeging van drie of vier lenzen veel beter functioneren,
en ook een geheim voor het slijpen. Verachtelijk heeft hij ze in duistere bewoor
dingen opgeschreven. Maar ik heb al veel geheimen ontrafeld en ik ben in staat
gebleken ook deze op te lossen. Hier, welwillende lezer, het onthulde mysterie:
cqounauteuxoar mdeilcituas oebriiegcutnat maumlptluimfqiuceant ruietreo tceorltlioiicma icnop-
nufimcstiuomnis suuenrto vtirtiraa occoiinluaerxiaa, oqbuia erctuimuum.
Als je een letter pakt, de volgende overslaat en, als je bij het eind van een woord
bent aangekomen, de rest ophaalt, dan betekenen zij het volgende:
Quatuor convexa dicta melius erigunt objecta, amplificant, multumque vero rite colloca tertium
confitsionis in punctum, vero sunt tria vitra convexa ocularia quartum objectivum.
Vier zogenoemde bolle laten voorwerpen beter zien, ze vergroten ze, voorat als ze op de juiste ivijzc
geplaatst zijn op het derde brandpunt van bet samenkomen van de lichtstralen. De drie bolle len
zen zijn het oculair, de vierde bet objectief.
En, zo zegt hij elders, er worden voorwerpen bekeken met drie bolle lenzen en met
