Noten
ZEEUWSE FINANCIËN
73
Beveland zich begeeven hebben onder het stadhouderschap van prins Willem van Orange, in het
jaar 1577. Goes, 1777.
Stoppelaar, J.H. de, Minder bekende personen. In: Navorscher, jrg. 8, 1858, 250 e.v.
Stoppelaar, J.H. de, Inventaris van het Oud Archief der stad Middelburg 1217-1581. Middel
burg, 1883.
Swart, K.W., Willem van Oranje en de Nederlandse Opstand 1572-1584. Den Haag, 1994.
Timmerman junior, J. de, Specimen jurispublici Belgici inaugurale de Unione Hollandiam inter
et Zeelandiam. Utrecht, 1748.
Tracy, J.D., The Founding of the Dutch Republic. War, Finance, and Politics in Holland, 1572-
1588. Oxford, 2008.
Unger, WIS. (red.), De tol van Iersekeroord. Documenten en rekeningen 1321-1572. 's-Graven-
hage, 1939.
Veenstra, W., Gewestelijke financiën ten tijde van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Deel
VII, Zeeland (1573-1795). Den Haag, 2009.
Wyn, H. van, (e.a.), Byvoegsels en Aanmerkingen voor het zevende deel der Vaderlandsche Historie
van Jan Wagenaar. Amsterdam, 1792.
*Lezing gehouden op 19 maart 2010 op een studiedag te Middelburg ter gelegenheid van het
verschijnen van Wietse Veenstra, Gewestelijke financiën ten tijde van de Republiek der Verenigde
Nederlanden. Deel VII. Zeeland (1573-1795). De tekst is op onderdelen gewijzigd en verbreed.
1 De vele keren herdachte en gevierde 'verlossing' van Vlissingen werd pas in 2009 op
verantwoorde wijze beschreven in Rooze-Stouthamer, Opmaat, 101 e.v.
2 Zie onder meer Darby, Origins, 1
3 Op den duur werden zij rentmeester-generaal genoemd. In dit artikel worden voor hen
beide titels gebruikt.
4 Meermalen wordt ten onrechte gesteld dat omstreeks het midden van de zestiende eeuw
de Eerste Edele overige edelen uit de Staten had verdrongen. Zie voor het tegendeel
Meerkamp van Embden, Staat van eersten edele, 111 en 118, en voor het Eerste Edele-
schap in de zestiende en zeventiende eeuw: Groenveld, Oranjes als markiezen.
5 Fruin, Archief van Prelaat en Edelen, 6 e.v. Daarin worden Statenimposten van 1472 en
Statenimpost op bier van 1473-1477 met elkaar verward tot één kortstondige bierhef
fing. In de zestiende eeuw hieven de Staten onder meer belastingen ten behoeve van hun
schuldendienst (zie hierna in de tekst).
6 NZ, II, 11: voortaan zullen alle zaken van het Land Zeeland alleen door de Staten en de
Gecommitteerde Raden worden behandeld 'ende by nyemandt elders, tzy int geheele oft
in deele', onder voorbehoud van bevoegdheden van Oranje volgens de Pacificatie van
Gent (7-6-1578).
7 Veere: Hooft, Histoorien, 227Zierikzee: Van Boxhorn, Chroniick, dl. 2, 548 e.v. Voor
Vlissingen moet de aanvaarding van Oranje als Philips' stadhouder worden afgeleid uit
de aanvaarding van Tseraerts als Oranjes gouverneur. Vgl. Rooze-Stouthamer, Opmaat
127.
8 Heeringa, Instructiën, 49 e.v., ordonnantie van 2-3-1574.
9 Lademacher, Stellung, 52, die echter ten onrechte stelt dat de Zeeuwse raad fungeerde
als vervanger van de afwezige Oranje. Bij de oprichting van de regeringsraad heeft wel
licht die voorstelling geleefd, maar in werkelijkheid vertoonde de raad een dualistisch
regeringsstelsel van Oranje en Staten die naast en met elkaar handelden. De Raad van
de Admiraliteit, die in Zuid-Holland een van de drie Raden nevens Oranje was, werd in
