De families Sandra en Buteux
89
Jean Walleran Sandra was koopman, bezat een pakhuis aan de Nieuwstraat in Mid
delburg en was belanghebbende in de kruitmolen de Eendragt. Zijn woning bevond
zich aan de Balans te Middelburg (tegenover de noordwestelijke ingang van de
Abdij). Met zijn zakenpartners Pieter Buteux sr. (ca. 1618-1687) en Pieter Buteux
jr. (1673-1707) dreef hij het handelshuis Buteux en Sandra. Samen handelden zij
onder meer in wijn, brandewijn, lijnwaad, wol en zijde. Vaak traden zij in prijs-
zaken van kapers die voor de Admiraliteit dienden, op als procureur en reclamant
bij de verdediging. Enkele malen kochten zij zelf de schepen terug. Walleran San
dra bezat aanvankelijk geen aandelen in kaapvaartrederijen, zoals de meeste andere
kooplieden die wel hadden, waarschijnlijk om zijn neutraliteit als procureur en
reclamant te vrijwaren. Vanaf 1701 zou hij zijn gereserveerde opstelling laten varen
en boekhouder van het kaper- en smokkelschip de Peerl worden. Zijn eerste ken
nismaking met het profijt van de kaap- of commissievaart vond plaats in 1696. In
dat jaar werd hij lid van het college van zes directeuren van de Levantse Handel
dat in hetzelfde jaar werd opgericht en in 1697 al een omzet van 92.000 gulden
boekte. De schepen werden zowel voor de commissievaart als voor de koophandel
ingezet. Enkele jaren later nam Walleran Sandra deel aan de 'lorrendraaierij' (smok
kelhandel) op Afrika. Sandra bezat aandelen in de Verenigde Oost-Indische Com
pagnie en de West-Indische Compagnie en was tussen 1702 en 1712 burgemeester,
schepen en raadslid van Middelburg. Eind zeventiende eeuw moet het vermogen
van Sandra zo'n 20.000 gulden hebben bedragen, maar dit bedrag betreft alleen
liquide middelen. Het geïnvesteerde vermogen van Sandra was vele malen groter,
en hij behoorde dan ook tot de invloedrijkste en vermogendste Middelburgers van
zijn tijd.
Jean Walleran Sandra (1661-1712) was de broer van Jacoba (1655-1700), Anna
(1656) en Marguerite (1659-1713), allen kinderen van Jean Sandra (1625-1672)
en Jacoba Walleran (1649-1692). Jean Sandra was op zijn beurt de zoon van Jaspar
Sandra en Louise Segard. Jaspar werd in 1592 in Tourcoing geboren, maar week
tijdens het Twaalfjarige Bestand (1609-1621) met zijn vader Jean Sandra en zijn
moeder Marguerite du Forest uit naar Middelburg.1 In 1618 deed het gezin belijde
nis te Middelburg.
Jean Walleran Sandra had geen gelukkig huwelijksleven. Tot viermaal toe werd hij
weduwnaar en hertrouwde. Zijn eerste huwelijk sloot hij in 1683 met Maria Mag-
dalena, de dochter van zijn zakenpartner Pieter Buteux en Anna Everaerts. Reeds
drie of vier jaar later overleed zij. De familierelatie was echter al eerder ingezet. Na
het overlijden van zijn vader, Jean Sandra, was diens vrouw, Jacoba Walleran, in
1676 met Pierre Buteux hertrouwd.2 Na zijn eerste huwelijk trouwde Jean-zoon
achtereenvolgens met Josina Smit (1687), Anna Catharina Stipel (1688), Sara van
Hoorn (4 augustus 1698) en Susanna Radermacher (1712). Uit het huwelijk met
Stipel werd een dochter geboren, Jacoba Maria (1693-1723), en bij zijn vierde
vrouw, Sara, kreeg hij eveneens een dochter, Sara Wilhelmina (1700-1744). Na de
dood van Sara van Hoorn huwde hij op 15 juli 1712 voor de vijfde en laatste maal,
