80
GOUDEN STUKKEN
Afb. 3. Vroeg negentiende-eeuwse streeksieraden waaronder een oorijzer met stikken en een
gegraveerde voorhoofdsnaald. Zeeuws Museum, coll. KZGW, foto Ivo Wennekes.
De koning maakte met zijn decreet een politieke zaak van het hoofdsieraad. Hij
sloot aan bij het toenmalige gebruik om aan het dragen van sieraden een symbo
lische waarde toe te kennen. Hij maakte van het sieraad een pronkstuk met een
nieuwe betekenis. Een vrouw kon ermee laten zien een 'goede' moeder te zijn.
Op die manier politiseerde hij kleedgedrag. Dat is in de Nederlandse geschiedenis
tot voor kort te beschouwen als een uniek feit. Esthetische en zedelijkheids
voorschriften werden ook toen via sociale controlemechanismen verspreid, niet via
politieke maatregelen.1'1 Het decreet van Lodewijk Napoleon is dus ook als politiek
instrument uitzonderlijk te noemen.
In hoeverre het decreet is nagevolgd, is moeilijk vast te stellen. We weten zeker dat
jonge vrouwen in Ellewoutsdijk tijdens de huldiging van de verdienstelijke moeder
daadwerkelijk een hoofdsieraad aflegden. De notulen van de gemeenteraad laten
daarover geen misverstand bestaan. Vrouwen die verzuimd hadden hun kinderen
zelf te zogen, werd gemaand hun leven te beteren 'en ook weeder eijndelijk dat
geen mogen dragen 't welk Zijne Majesteit den Koning na rijp overleg en met
de beste inzigten Ulieden alsnu heeft moeten doen afleggen.' Ook jonge meisjes
moesten besluiten hun kinderen later zelf te voeden, zodat zij 'weeder dat geene
opzetten, 't welk Gijlieden thans treurig neederlegt'.20 Om welk sieraad het hier
gaat, wordt niet vermeld. Omdat het oorijzer in de mutsen niet kon ontbreken,
moet het hier wel om de voorhoofdsnaald gaan. Dat het de bestuurders menens
was, blijkt ook uit het feit dat de landdrost instructies deed uitgaan naar de justitie
ambtenaren om nauwlettend in de gaten te houden of vrouwen zich aan de nieuwe
regelgeving hielden.21
