26
VERBAEL
loos zijn voor den lande, waerdeur gecauseert wordt dat men in 't leste innelaegen
moet leggen.
Vraege oft een lanck hooft meer neeren maect dan veele corte hoofden
Oick zoo vraege ick hemluyden noch oft een lanck hooft meer neeren can doen
dan veele corte hoofden dichte aen malcanderen geleit, gelijck de caerte uuijtwijst,
want het waetere veel meer f eijnde de corte hoofden omneert recht liggende dan de
lange hoofden. Ende zoo moeten dan de neeren veele ende dichter op malcanderen
vallen aen 't lant. Ende, zijn de hoofden lanck, [f. 3vzoo moeten de neeren oick
vervolgens, indyen die neeren maeken, des neen, verde van den lande neeren. Wat
is nu betere dat de voorn, neeren verder van 't lant ofte vast aen 't landt neeren?
Uwe Excellence mach considereren wat natuerlick verstant dat daerinne by den
voorn, dycgraven geuseert118 wordt oft d'een oft d'an de re moet failleren, maer het
schijnt questikeus119 ende zouckinge te wesenne120 omme de neeringe in 't lant te
houdenne ende veele dachgelden te maeken ende voor den ryswerckers veel rys te
verwerckenne.
Resoulutie op de vraegen
Myn resoulutie, altyts op correctie van Uwer Excellence, zoude wesen dat men noch
corte noch lange hoofden, hooge opgetuynt121 ende die recht liggen, en behoirt
te maeken, want dezelve doen somtyts meer hinders aen den lande dan proufyts,
gelyck men daegelicx zien mach bij der inspectie oculaire.
Maniere van prouffytelicke hoofden te maeken ende uuyt te steekenne
Maer dat men zal de voorn, hoofden zoo verre ende zoo lanck uuytsteken als men
eenichsins doen mach ende men den grondt can begronden, maer zoo noesch ende
speelens,122 zoo van ebbe als van vloede als 't eenichsins doendelick is, afbringende
dezelve hoofden van lande van den hoochte, gelijck eenen vloet daegelicx gaet,
ende zoo descenderende ten waetere ende stroomwaerts inne als een gemeen waeter
affloopt, het eijnde van den voors. hoofde twee voeten hoogere ende nyet meer
uuytten leege waetere.
Die noesche hoofden zullen meerprouffyts doen dan vier rechte hoofden ende min costen
dan een hooft
Waeteren ende stroomen en willen met fortsem nijet bedwongen wesen
De hoofden, zoo liggende ende maeckende, zult van een cort hooft een lanck mogen
maeken ende zult daerdeure min hoofden behoeven te maeken ende hetwelck zal
meer prouffitz doen dan vier andere tot grooten coste gemaect. Want de waeteren
ende stroomen en willen nijet bedwongen wesen, het zijn barbare elementen, maer
willen met sachticheijt ende met een saecht toomken bereden wesen, gelijck dese
steegepaerden124 die gemeenelicken hueren aert volgen willen. Soodat de noescheijt
van den voorn, hoofden zullen 't waeter zoetkens aff doen stroomen ende den
stroom bedwingen dat het waeter zal moeten loopen zoo het voorn, hooft uuytwijst
nijet t'eijnden om zulcken hoot125, maer zal het achterwaetere ofte stroom nef-
fens zulcken hoofden loopende het voorste bedwingen dat het nijet en zal connen
omdraeyen t'eijnden het rijs, maer zal moeten voorbyschieten met meerdere leyncte
dan 't hoot gewrocht is ten diepewaert inne.
