\f.4r]
VERBAEL
27
Exempel te nemen aen een veynster
Neempt exempel aen een veynster ofte deure die noesch opstaet, zoo zal de wint
dezelve noescheyt volgen totdatse aen den muer van een camere gestuyt wordt,
ende dan keerse terugge, de geheele camere deure. Zoo zal oick het waeter com-
mende in den stereken principaelen stroom daermede zijnen loop moeten nemen.
Exempel aen het lange hooft van Vlissingen
Men mach exempel nemen aen 't lange hooft van Vlissinge, waerdeure het waeter
aen de oistzijde als 't beghint te vloeijenne, zoo stille staet, dat de groote schepen
coopvaerders westwaerts uuytzeylende (die gemeynlick met den vloeyt uuytvae-
ren), zoo passelick voorbij het voorn, hooft zeijlen wel noch eens zoo verre als 't
hoot lanck is, totdat sy in den principaelen stroom van den \f. 4r] diepte commen.
Ende dat doet de noessicheyt van den hoofde, 'twelck ick met mynen oogen gesien
hebbe.
't Speelen van den waetere ovejpfle noesche hoofden
Oick en wordden die stroomen nijet bedwongen deur dezelve noesche affcom-
mende hoofden, want telcken het waetere ryst ofte affebbet zijn speelens heeft over
de leechte126 van 't rijs over ende wederovere, zonder eenige neeren te maeken.
Hoe de hoofden noescher liggen hoe zij meer proujfijts doen ende min neeren
Welverstaende daer groote schueringe nu zijn moeten van dyen fatsoene twee
uuytstekende hoofden geleijt worden, te weten d een van ebbe ende d ander van
vloede, ende dat uuytten cruyce rayende128 de poincten van dyen een triangelle,1
de poincten op malcanderen responderende"" tot in den principaelen stroom. Ende
zijn de schueringe van groote leyncte, moeten te noescher liggen, ende hoe noe
scher hoe zij meer prouffyts doen, soodat men met het leggen van zulcke noesche
hoofden van vyff oft zes hoofden te maeken den cost vandyen spaeren zal, doende
nochtans de voorn, twee hoofden ongelyck meer prouffijts ende min costen dan de
voorn, vijf oft zes hoofden.
Men mach altijts de hoojfden hoogen ende leegen
Want de groote hoochte van den hoofden cost ende sliet veel rijs. Ende dezelve
hoochte en doet gheen prouffyt maer meer letsels aen t landt deur de neeren diese
maeken op een hooch ende leech waeter ende halve vloet ende halff ebbe ende
oick dat de vianden gemackelicken metten schepen daeranne leggen mogen. Wilt
men die leege noesche hoofde hooghen, dat mach men altyts doen met cleynen
coste ende naerdat men prouffytelicken vindt, zonder eerst eenige verloren cost te
doene.
De leechte van den hoofden ajf te baekenen
Heyen van pylen, boven gehelmt
Schippers zullen vreesen 't lant aen te doen
Baekenen op te nemen wanneer men de vianden zoude verwachten
Dan zal men de leechte van den hoofden t eijnden affbaekenen voor de vrienden,
ende voor de vianden oick t'eijnden bepijlen met neghen, thien oft twaelff pijlen in